Məmmədqulu adı, iki müstəqil adın – Məmməd və Qulu – birləşməsindən əmələ gəlmiş bir ad olub, zəngin məna və tarixi köklərə malikdir. Bu adın mənasını tam dərk etmək üçün hər iki hissəni ayrıca təhlil etmək lazımdır.
Məmməd adı, ərəb mənşəli olub, "Məhəmməd" adının qısaldılmış formasıdır. İslam peyğəmbəri Hz. Məhəmmədin adı ilə bağlı olan bu ad, müsəlman aləmində geniş yayılmış və müqəddəs sayılmış bir addır. Məhəmməd adı "hörmət edilən", "tərif edilən", "mədh edilən" kimi mənalara gəlir. Beləliklə, Məmməd adı da bu mənaları özündə əks etdirir.
Qulu adı isə, türk mənşəli olub, "qul" sözündən törəmişdir. Ancaq bu ad, mənfi bir məna daşımayıb, əksinə, sevimlilik, əzizlik, sahibə bağlılıq ifadə edir. Tarixən, əzizlərinə "qulum" deyərək münasibətlərini ifadə edən bir üsul mövcud olmuşdur. Belə ki, "Mənim qulum" deyərkən insan öz sevimlisinə qarşı hörmət və məhəbbətini bildirirdi. Bu baxımdan, Qulu adı, sevilən bir övlada və ya əziz insana qoyulan bir ad kimi dəyərləndirilə bilər.
Beləliklə, Məmmədqulu adı, "Məhəmmədin sevimlisi", "Məhəmmədin əzizlədiyi", "hörmət olunan sevimli" kimi mənalar kəsb edir. Adın tarixi kökləri və mənasının zənginliyi, onu Azərbaycan adları arasında xüsusi bir yerə qoyur. Bu ad, sadəcə bir ad deyil, bir tarixin, bir mədəniyyətin, bir mənəviyyatın ifadəsidir.
Qeyd etmək lazımdır ki, adların mənaları zaman və coğrafiyaya görə dəyişə bilər. Lakin yuxarıda qeyd edilənlər, Məmmədqulu adının ən geniş qəbul edilmiş mənalarını əks etdirir.