Alicənablıq – yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə, nəciblikə, ləyaqətə, ehtiram və hörmətə malik olmaq; böyük ürəklilik, cömertlik, mərhəmətlilik və başqalarına qarşı yaxşı münasibət nümayiş etdirmək deməkdir. Bu anlayış ədəbiyyatda, dilçilikdə, məişətdə və ümumiyyətlə insan münasibətlərində geniş istifadə olunur.
Antonimlər:
Alçaqlıq
Alicənablığın antonimi olan alçaqlıq əxlaqsızlıq, namərdlik, xainlik, riyakarlıq, dələduzluq, qəddarlıq və aşağı əməllər göstərmək kimi mənfi keyfiyyətləri özündə əks etdirir. Alçaqlıq, alicənablığın tam əksidir və insanın mənəvi tərəfinin ən aşağı səviyyəsini göstərir. Bu söz həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıq dilində geniş istifadə olunur. Alçaqlıq adətən pis niyyət, öz mənfəəti üçün başqalarına zərər vermək istəyi ilə əlaqələndirilir.
Ah, bu nəvazişə, bu alicənablığa qarşı qabil deyil (H.Cavid).
Bu çöhrələrdə yaltaqlıq, riya və alçaqlığın hər cür şəklini görmək mümkün idi (M.S.Ordubadi).
Nankörlük
Alicənablığın bir başqa antonimi də nankörlüktür. Nankörlük, göstərilən yaxşılığa, mərhəmətə, köməyə qarşı minnətdarlıq göstərməmək, əksinə, pisliklə cavab vermək deməkdir. Alicənablıq başqalarına qarşı xeyirxahlıq və mərhəmətlilik nümayiş etdirməyi əhatə edərsə, nankörlük isə bu xeyirxahlığa layiqincə cavab verməməkdir. Bu antonim cütü əsasən əxlaqi və mənəvi dəyərlər kontekstində istifadə olunur.
Sığındıqlıq
Alicənablığın daha bir antonimi sığındıqlıqdır. Sığındıqlıq, qorxaqlıq, ədalətsizliyə qarşı səssiz qalmaq, öz maraqlarını başqalarının maraqlarından üstün tutmaq və ədalətsizliyi səbrlə qəbul etmək kimi mənfi xüsusiyyətləri özündə əks etdirir. Alicənablıq ədalət və düzlük üçün mübarizə aparmağı, zəifləri qorumağı nəzərdə tutursa, sığındıqlıq isə ədalətsizliyi susaraq qəbul etməkdən ibarətdir. Bu antonim əsasən sosial və siyasi kontekstlərdə istifadə olunur.