Dağılmaq – bir-birindən uzaqlaşmaq, səpələnərək ayrılmaq, parçalanmaq, pozulmaq mənasını bildirən fe'ldir. Müxtəlif kontekstlərdə və sahələrdə istifadə olunur.
Antonimlər:
Qurulmaq
Dağılmaq və qurulmaq antonimləri əks-mənalı prosesləri ifadə edir. Dağılmaq bir şeyin parçalanmasını, bütövlüyünün pozulmasını göstərirsə, qurulmaq isə bir şeyin yaranmasını, bütövlüyə çatmasını bildirir. Bu antonim cütü əsasən fiziki və ya məcazi mənada istifadə oluna bilər. Məsələn, bir binanın dağılması ilə yeni bir binanın tikilməsi (qurulması) arasında əks münasibət var. Həmçinin, bir orduyun dağılması ilə yeni bir ordunun qurulması da bu antonim cütünün məcazi mənada istifadəsinə misaldır. Ədəbiyyatda, məsələn, bir imperiyanın dağılması və yeni bir dövlətin qurulması haqqında yazıla bilər.
Pozuldu çayların bəndi, bərəsi; Dağıldı yuvası bulaqların da (H.Hüseynzadə)
Yenə axar çaylar üzrə dəmir körpü qurulacaq; Yenə sahil lampaları alışacaq çıraq-çıraq (S.Vurğun).
Yığılmaq
Dağılmaq və yığılmaq antonimləri bir qrupun və ya kütlənin vəziyyətini ifadə edir. Dağılmaq bir araya gəlmiş qrupun ayrılması, səpələnməsi, bərabərsiz paylanmasını göstərir. Yığılmaq isə əksinə, bir yerdə toplaşma, bir araya gəlmə mənasını verir. Bu antonim cütü daha çox insanların toplaşması və ya səpələnməsi ilə bağlı hadisələri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Həmçinin, materiaların toplanması və ya səpələnməsi haqqında danışarkən də istifadə oluna bilər.
Cəmi yaxın adamları qaçıb dağıldılar (Ə.Haqverdiyev)
Oraya, qapının önünə çoxlu adam yığılmışdı (C.Məmmədov).