Dal sözü əsasən iki əsas mənada işlənir: 1) Hadisənin, söhbətin və s. başlanğıc hissəsi, əvvəli; 2) Arxa tərəf, geriyə.
Antonimlər:
Əvvəl / Son
Birinci mənada ("hadisənin, söhbətin başlanğıcı") "dal" sözünün antonimi "son" və ya "əvvəl" ola bilər. "Dal" hadisənin başlanğıcını, "son" isə hadisənin bitişini ifadə edir. "Əvvəl" isə zaman baxımından "dal"-dan öncə baş verəni ifadə edir. Bu mənada antonimlərin istifadəsi əsasən ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda müşahidə olunur. Məsələn, "söhbətin dalı" deyəndə söhbətin əvvəli nəzərdə tutulur, bunun antonimi isə "söhbətin sonu" və ya "söhbətin əvvəli"dir.
Əvvəlinə baxmayaraq söhbətin dalını başa düşmədi.
Söhbətin sonuna doğru yorulmuşdu.
İrəli / Geri
İkinci mənada ("arxa tərəf, geriyə") "dal" sözünün antonimi "irəli"dir. "Dal" arxanı, gerini, "irəli" isə önü, qabağı bildirir. Bu antonim cütü həm məişət dilində, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Məsələn, "bir şeyin dalına getmək" ifadəsi geriyə doğru hərəkəti, "irəli getmək" isə önə doğru hərəkəti bildirir.
Həsən kişi dala çəkildi.
Qorxudan irəli atıldı.
Qabaq / Arxa
"Dal" sözü "arxa" mənasında işləndikdə, onun antonimi "qabaq" olur. Bu antonim cütü əsasən məkanda vəziyyəti göstərmək üçün istifadə olunur. "Qabaq" ön tərəfi, "dal" isə arxa tərəfi bildirir. Bu antonimlər gündəlik danışıqda, həmçinin texniki terminologiyada da işlədilir (məsələn, qılıncın qabağı, qılıncın dalı).
Maşının qabağı zədələnmişdi.
O, maşının dalına keçdi.