DARGÖZ - Sözün əsas mənası səxavətli, əl açıq, hədiyyə verməyi sevən, paylaşmağı bacaran deməkdir. Əks mənada istifadə edilən sözlər isə dar, qənaətcil, xəsislik göstərən kimi mənaları ifadə edir.
Antonimlər:Acgöz: Acgözlük, hərislik, istəklilik, tamahkarlıq kimi mənfi keyfiyyətləri ifadə edir. Acgöz insan həmişə daha çox almağa çalışır, paylaşmaq istəmir, özünə qazanc əldə etməyə çalışır. Bu söz əsasən məişətdə, həmçinin ədəbiyyatda, xüsusilə də əxlaqi məsələlərin müzakirə olunduğu əsərlərdə işlədilir. Acgözlük, səxavətin tam əksidir.
Nümunə:
Acgöz adam əlindəki az pulu belə paylaşmaq istəməzdi.
Qənaətcil: Qənaətcil olmaq, özündən qoruyub saxlamaq, az istifadə etmək kimi mənaları ifadə edir. Dargözün əksidir. Lakin, qənaətçilik mənfi bir keyfiyyət olaraq deyil, daha çox müsbət xüsusiyyət kimi qəbul olunur. Bu söz məişətdə, iqtisadiyyatda və həyatın müxtəlif sahələrində işlənir. Çoxlu pulu olan adamın həm də qənaətcil olması çox normaldır, amma acgözlük mənfi bir haldır.
Nümunə:
Qənaətcil ailənin gəlirlərini əhəmiyyətli ölçüdə artırdı.
Xəsis: Xəsislik, acgözlüyə bənzəyən, lakin daha kəskin və mənfi bir keyfiyyətdir. Xəsis insan hətta ehtiyacı olanlara belə kömək etməkdən çəkinir. Bu söz əsasən əxlaqi baxımdan mənfi qiymətləndirilən insan xüsusiyyətlərini ifadə edir. Həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur.
Nümunə:
O, çox xəsis idi, heç kimə bir qəpik də verməzdi.
Dar: “Dar” sözü əsasən maddi ehtiyatların azlığı ilə bağlı istifadə olunan sinonimdir, dargözün tam əksi deyil. Lakin, dar düşüncəli insanlar əl açıq, səxavətli olmaqdan uzaqdırlar. Bu söz daha çox məcazi mənada işlənir.