Dəli – ağıl xəstəliyinə tutulmuş, ağılsız, düşüncə qabiliyyəti pozulmuş şəxs. Bu söz həmçinin məcazi mənada da işlədilir, həddən artıq cəsarətli, təhlükəli hərəkətlər edən insan üçün də istifadə oluna bilər. Məişətdə, ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
Antonimlər:
Ağıllı
Ağıllı – zehni qabiliyyəti yüksək olan, düşüncəli, ağıl sahibidir. Dəli sözünün tam əksidir. Ağıllı insan təhlil edir, mühakimə aparır və düzgün qərarlar qəbul edir. Bu söz ədəbiyyatda, dilçilikdə, məişətdə və elmin müxtəlif sahələrində geniş istifadə olunur. Ağıllı insan həm də bacarıqlı, savadlı və uzaqgörən kimi səciyyələnə bilər.
Bir dəli bir quyuya daş saldı, yüz ağıllı çıxara bilmədi (Ata sözü).
Sağlam düşüncəli
Sağlam düşüncəli – düzgün, məntiqi və real düşüncələrə sahib olan, ağılca sağlam, əqli qabiliyyəti yerində olan şəxs. “Dəli” sözündən fərqli olaraq, “sağlam düşüncəli” ifadəsi daha çox intellektual keyfiyyətləri vurğulayır və məntiqi düşüncəyə, real və obyektiv qiymətləndirməyə əsaslanır. Ədəbiyyatda, psixologiyada və gündəlik danışıqda işlədilir.
Normal
Normal - adi, orta səviyyədə, qəbul edilmiş qaydalara uyğun olan. Bu söz də “dəli” sözünün əksidir, çünki normal insan əqli və ruhi cəhətdən sağlamdır. Tibbi, psixoloji və gündəlik həyat kontekstlərində işlənir. “Normal” ifadəsi “dəli” sözündən daha neytral bir ifadədir.
Ağıla malik
Ağıla malik - ağıl və düşünmə qabiliyyətinə sahib olan, müdrik, ağıllı. Bu ifadə “dəli” sözünün əksini ifadə edir, ağıl və düşüncə qabiliyyətinin mövcudluğunu vurğulayır. Əsasən ədəbiyyatda, fəlsəfədə və mühakimə aparan mətnlərdə işlədilir.