Dolmaq – bir şeyin boş yerinin, həcminin başqa bir şeylə tamamlanması, tutulması mənasını bildirən feldir. Bu proses həm fiziki, həm də məcazi mənada baş verə bilər.
Antonimlər:
Boşalmaq
Boşalmaq, dolmaq sözünün əks mənasını bildirir və bir şeyin içindəki maddənin, əşyanın və ya məlumatın azalması, yox olması, boş qalması deməkdir. Bu antonim cütü həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə olunur. Fiziki mənada bir qabın boşalması, bir çənin suyunun tökülməsi, bir əşyanın içinin boşalması kimi halları ifadə edir. Məcazi mənada isə bir şeyin azalması, tükənməsi, məsələn, bir insanın enerjisinin, bir qəbrin boşalması (kiminsə ölümü) kimi hallar üçün istifadə olunur. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbi əsərlərdə geniş yayılmışdır.
Nümunə: Çəndəki su tamamilə boşaldı.
Nümunə: O, ürəyinin boşaldığını hiss edirdi.
Tükənmək
Tükənmək, dolmaq sözünün antonimi olaraq, bir şeyin sonuna çatması, tamamilə bitib qurtarması mənasını verir. Əsasən məcazi mənada, ehtiyatların, qüvvənin, səbrinin azalması və nəhayət yox olması üçün istifadə olunur. Bu antonim cütü ədəbi əsərlərdə, elmi yazılarda və gündəlik danışıqda rast gəlinir.
Nümunə: Səbr kasam tükəndi.
Nümunə: Qida ehtiyatları tükənmək üzrədir.
Bir yandan boşalır, bir yandan dolur; Sirrini verməyir sirdaşa dünya (S.Vurğun).