Dözümsüzlük – hansısa hadisəyə, şəxsə, vəziyyətə, fikrə və ya şeyə qarşı dözməmə, qəbul etməmə, əsəbi reaksiya vermə halıdır. Bu, emosional, fiziki və ya intellektual səviyyədə özünü göstərə bilər. Dözümsüzlük müxtəlif səbəblərdən yaranır və sosial, mədəni və fərdi amillərlə əlaqəli ola bilər.
Antonimlər:
Hövsələlilik
Hövsələlilik dözümsüzlüyün tam əksidir. Bu, çətinliklər qarşısında səbrli, sakit və dözümlü olma xüsusiyyətidir. Hövsələli insan çətinlikləri sakitcə qarşılayır və həll etmək üçün səy göstərir. Həm məişət həyatında, həm də peşə fəaliyyətində hövsələlilik böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, müəllim şagirdlərinə qarşı hövsələli olmalıdır, həkim xəstələrə qarşı, valideyn isə övladlarına qarşı. Hövsələlilik ədəbi əsərlərdə tez-tez müsbət qəhrəman xüsusiyyəti kimi təsvir olunur.
Dözümsüzlük üzündən özünü daha da xar etmisən (M.Talıbov).
Hövsələliyi sayəsində salamat qala bilmişdir (“Azərbaycan qadını”).
Səbr
Səbr də dözümsüzlüyün antonimidir və çətinliklərə, narahatlıqlara və ya gecikmələrə qarşı dözümlü olma qabiliyyətini ifadə edir. Səbr, həm fiziki, həm də emosional səviyyədə özünü göstərə bilər. Məsələn, bir işin uzun müddət davam etməsinə səbr etmək və ya bir insanın çatışmazlıqlarına səbr göstərmək. Səbr, xüsusilə mürəkkəb vəziyyətlərdə müvəffəqiyyətə aparan vacib keyfiyyətdir. Ədəbiyyatda səbrli personajlar tez-tez müsbət tərəfdən təsvir olunur.
Tolerantlıq
Tolerantlıq fərqli fikirlərə, inanclara və davranışlara qarşı hörmətli və anlama ilə yanaşmaq deməkdir. Dözümsüzlük fərqlilikləri rədd edirsə, tolerantlıq onları qəbul edir və dəyərləndirir. Bu, sosial həyatda, xüsusilə də müxtəlif mədəniyyətlərin bir arada yaşadığı cəmiyyətlərdə çox vacibdir. Tolerantlıq, dözümsüzlüyün əks təsiri olaraq, sosial harmoniyanın və sülhün təminatçısıdır.