Xeyir - yaxşılıq, xeyirxah əməl, mənfəət, fayda, rifah mənasında işlənən söz.
Antonimlər:
Şər
Şər sözü "xeyir"in əksini, yəni pislik, zərər, bəla, fəlakət, müsibət mənasını ifadə edir. "Xeyir" və "şər" anlayışları qarşı-qarşıya duran iki qüvvə kimi əksər fəlsəfi və dini sistemlərdə əsas yer tutur. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur. Məsələn, "xeyirxah iş"in əksi "şər əməl"dir. "Xeyirli gün"ün əksi "şər gün", "xeyirxah insan"ın əksi isə "şər insan"dır. Kontekstə görə, "şər" sözü həm mənəvi, həm də fiziki zərəri ifadə edə bilər.
Axşamın xeyrindən sabahın şəri yaxşıdır. (Ata sözü)
Vay
Vay sözü "xeyir"dən fərqli olaraq, daha çox bədbəxtlik, faciə, kədər, qəm-qüssə kimi mənfi halları ifadə edir. "Xeyir" daha çox ümumi bir yaxşılıq anlayışını ifadə edərkən, "vay" konkret bir bədbəxtliyi, faciəni vurğulayır. Ədəbiyyatda "vay" sözü həm tək, həm də "vay-vay" şəklində işlədilir, əsasən hüznlü və faciəvi məqamlarda istifadə olunur. Gündəlik danışıqda isə "vay halına", "vay olsun" ifadələri ilə rastlaşırıq.
Xeyir iş yerdə qalmaz. (Ata sözü)
Qədirin vay xəbəri çoxdan alçaq daxmanı titrətmişdi. (Mir Cəlal)