Qanacaqlı – Ürəyində həya olmayan, utancaq olmayan, cəsarətli, həddini aşan, əxlaqsız davranışlara meylli olan şəxsə deyilir. Söz əsasən danışıq dilində, ədəbiyyatda və məişətdə istifadə olunur. Həm müsbət, həm də mənfi kontekstlərdə işlədilə bilər. Müsbət kontekstdə cəsarət, qorxusuzluğu ifadə edir, mənfi kontekstdə isə həyasızlığı, əxlaqsızlığı bildirir.
Antonimlər:
Həyalı: Qanacaqlının əksidir. Həyalı insan utancaq, ədəbli, əxlaqlı və tərbiyəli olur. O, hərəkətlərini həya çərçivəsində saxlayır və əxlaqsız davranışlardan uzaq durur. Həyalı sözü əsasən məişətdə və ədəbiyyatda istifadə olunur. Məsələn, "O, həyalı bir qız idi" cümləsində həya və ədəb vurğulanır.
Utancaq: Qanacaqlı olan insan utancaqlıqdan məhrumdur. Utancaq insan isə öz davranışlarına nəzarət edir, həddini aşmır və hərəkətlərində ehtiyatlı olur. Bu söz əsasən məişətdə və psixiatriyada istifadə edilir. Məsələn, "O çox utancaq bir uşaq idi" cümləsində uşağın xarakterinin xüsusiyyəti göstərilir.
Ədəbli: Qanacaqlı olan insanın ədəbiyyatı yoxdur. Ədəbli insan isə tərbiyəli, hörmətli və nəzakətli olur. O, əxlaq qaydalarına əməl edir və başqalarına qoyulmuş qaydalara əməl edir. Bu söz əsasən məişətdə, ədəbiyyatda və pedaqogikada istifadə olunur. Məsələn, "Ədəbli davranışı ilə hamını heyran etdi" cümləsində davranışın müsbət tərəfi vurğulanır.
Tərbiyəli: Qanacaqlılıq tərbiyəsizliklə əlaqədardır. Tərbiyəli insan isə əxlaqlı, hörmətli və nəzakətlidir. O, öz davranışlarına nəzarət edir və qəbul edilmiş ictimai normalara əməl edir. Bu söz məişətdə, pedaqogikada və sosiologiyada istifadə olunur. Məsələn, "Tərbiyəli uşaqlar hər yerdə hörmət qazanırlar" deyimi bu sözün mənasını əks etdirir.
Mirzə Qulam qanacaqlı adama oxşayırdı (Mir Cəlal)
Bu həyasız oğlunu gətir qulluğuna! (A.Şaiq)