Qəlizlik – mürəkkəblik, çətinlik, anlaşıılmazlıq mənasını ifadə edən bir söz olub, əsasən məntiqi, struktur və ya anlayış baxımından çətinlik yaradan hadisələri, prosesləri və ya məsələləri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Qəlizlik həm obyektiv, həm də subyektiv ola bilər. Obyektiv qəlizlik mürəkkəb bir sistemin və ya prosesin təbiətinə bağlıdır, subyektiv qəlizlik isə fərdin anlayış qabiliyyətinə və təcrübəsinə bağlıdır.
Antonimlər:
Sadəlik
Qəlizliyin antonimi olan sadəlik, mürəkkəblikdən və çətinlikdən məhrum olmaq, anlaşıqlı və asan olmaq mənasını verir. Sadəlik həm fiziki obyektlərə, həm də məntiqi strukturlara, konsepsiyalara aid edilə bilər. Məsələn, sadə bir maşın mexanizmi, sadə bir riyazi əməliyyat, sadə bir həyat tərzi. Sadəlik ədəbiyyatda, dilçilikdə, məişətdə geniş istifadə olunur. Sadəlik, qəlizlikdən fərqli olaraq, anlaşmanı asanlaşdırır və qavrayışı sürətləndirir.
Məsələn: “Uşağın sadəliyi hər kəsi valeh etmişdi.”
Aydınlıq
Qəlizliyin bir başqa antonimi də aydınlıqdır. Aydınlıq, anlaşılmanın asanlığı və dəqiqliyini ifadə edir. Qəliz bir məsələnin aydın şəkildə izah edilməsi onu daha asan başa düşülən edir. Aydınlıq, qarışıqlığın və qeyri-müəyyənliyin əksidir. Aydınlıq, elmi yazılarda, hüquqi sənədlərdə və gündəlik danışıqlarda dəqiqlik və anlaşıqlılıq təmin etmək üçün vacibdir.
Məsələn: “Müəllimin aydın izahı sayəsində mövzu daha yaxşı başa düşüldü.”
Asanlıq
Qəlizliyin əksinə olaraq asanlıq, hər hansı bir işin, vəzifənin və ya məsələnin yerinə yetirilməsində çətinliyin olmaması, rahatlıq və səylərin azlığı deməkdir. Asanlıq, həm fiziki, həm də mənəvi səylə bağlı ola bilər. Məsələn, asan bir iş, asan bir yol, asan bir qərar.
Məsələn: “Bu tapşırıq gözlənildiyindən daha asan idi.”