Mərhəmətli: Şəfqətli, rəhmli, mülayim, xeyirxah, qayğıkeş olan; acıq-mərhəmətli, rəhm-şəfqət sahibi olan.
Antonimlər:
İnsafsız
İnsafsız sözü mərhəmətli sözünün antonimi olaraq, hər hansı bir canlıya qarşı rəhm və mərhəmət göstərməyən, qəddar, amansız, zalım, ədalətsiz, vicdansız, şəfqətsiz və xeyirxahsız insanları ifadə edir. Bu antonim cütü əsasən ədəbiyyatda, məişətdə və gündəlik danışıqda istifadə olunur. İnsafsızlıq əxlaqi cəhətdən mənfi bir keyfiyyət kimi qiymətləndirilir.
Sanki o mərhəmətli kişi həvəslə çalışan toxucuya baxır, mənalı sükutu ilə ona sözlər deyirdi (Mir Cəlal).
O, qansız və insafsız adamın sərt üzünə baxıb özünə cürət verirdi (Mir Cəlal).
Qəzəbli
Qəzəbli sözü, mərhəmətli sözünün antonimi olaraq, qəzəb, əsəbilik, hiddət və qəzəb hissləri ilə dolu olanı ifadə edir. Mərhəmət hissləri ilə qəzəb hissləri bir-birinə tamamilə ziddir. Mərhəmətli insan sakit, səbirli və başqalarına qarşı anlayışlı olur, qəzəbli insan isə əksinə qıcıqlanır, hiddətlənir və hətta təcavüzkar ola bilər. Bu antonim cütü həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıqlarda istifadə olunur. Kontekstdən asılı olaraq, qəzəbin səbəbi müxtəlif ola bilər: haqsızlıq, ədalətsizlik, kədər, acı və s.
Mərhəmətli, möhtərəm anayadır bu kağız! (S.Rüstəm).
İndi qəzəbli və səbirsiz onu gözləyirdi (S.S.Axundov).