Mütərəqqi – irəliləyici, inkişaf edən, yeniliklərə açıq olan, köhnə adətləri və düşüncə tərzinə qarşı olan, modern, müasir deməkdir. Bu söz əsasən sosial, siyasi və mədəni sahələrdə istifadə olunur və ictimai həyatın inkişafına yönəlmiş fikirləri, hərəkətləri və ideologiyaları ifadə edir.
Antonimlər:Mühafizəkar: Mütərəqqi sözünün əsas antonimi mühafizəkar sözüdür. Mühafizəkar – köhnə adət və ənənələrə bağlı olan, dəyişikliklərə qarşı olan, ənənəvi dəyərləri qoruyub saxlamağa çalışan deməkdir. Mühafizəkarlıq, yeniliklərə qarşı müqavimət və status-kvonu qorumağa yönəlmiş bir yanaşmadır. Mühafizəkar insanlar ümumiyyətlə dəyişikliklərdən ehtiyatlanır və köhnə sistemlərin, ideologiyaların və sosial qaydaların qorunmasını üstün tutur. Həm mütərəqqi, həm də mühafizəkar anlayışlar siyasət, ictimai fikir və mədəniyyət kimi sahələrdə geniş istifadə olunur. Məsələn, siyasi partiyalar öz siyasi proqramlarında mütərəqqi və ya mühafizəkar yanaşmaları əks etdirə bilərlər.
Lakin o bütün bu məhdud və ziddiyyətli cəhətləri ilə, zəif və passiv etirazları ilə bərabər, öz dövrü üçün yeni və mütərəqqi bir simadır (F.Qasımzadə).
O, mühafizəkar adamların hücumuna məruz qalır (F.Qasımzadə).
Geriqalan: Mütərəqqi sözünün bir digər antonimi geriqalan sözüdür. Geriqalan – inkişafdan geri qalmış, köhnəlmiş, yeni texnologiyalardan və üsullardan xəbərsiz olan, yeniliklərə adaptasiya olunmayan deməkdir. Bu termin texnoloji, iqtisadi və sosial inkişafın müxtəlif sahələrində istifadə oluna bilər. Məsələn, bir ölkənin iqtisadiyyatı geriqalan adlandırıla bilər əgər o, digər ölkələrlə müqayisədə inkişafda geri qalırsa. Eyni zamanda, bir şirkətin texnologiyaları geriqalan ola bilər əgər o, yeni texnologiyalardan istifadə etməzsə və rəqabət qabiliyyətini itirirsə. Bu sözün istifadəsi obyektin inkişaf səviyyəsini və müasir standartlara uyğunluğunu müəyyənləşdirir.
Konservativ: “Konservativ” termini “mühafizəkar” sözünün sinonimi kimi istifadə oluna bilər və mütərəqqi sözünün antonimi kimi çıxış edir. Bu söz daha çox siyasi və sosial kontekstlərdə istifadə olunur və ənənəvi dəyərləri qorumağa, dəyişikliklərə müqavimət göstərməyə üstünlük verən yanaşmanı ifadə edir. Konservativ düşüncə tərzi əsasən köhnə qaydalar və prinsiplər ətrafında qurulur və yeni ideyalara skeptik yanaşır.