Sağalmaq – xəstəlikdən, zədədən və ya pis vəziyyətdən sağalması, bərpa olunması deməkdir. Bu söz həm fiziki, həm də mənəvi sağlamlığın bərpa olunması üçün istifadə oluna bilər. Həm də məcazi mənada, problemlərin, çətinliklərin həll olunması mənasında işlədilə bilər.
Antonimlər:
Naxoşlamaq
Naxoşlamaq sözü sağalmağın tam əksidir və xəstələnmək, sağlamlığın pozulması, pisləşməsi mənasını verir. Bu söz əsasən fiziki xəstəliklərlə əlaqədardır, lakin məcazi mənada da, məsələn, ruhun, əhvalın pisləşməsi mənasında istifadə oluna bilər. Həm tibb, həm də gündəlik danışıq dilində geniş yayılmışdır.
Nümunələr:
Sağalarsa həkiməm, sağalmazsa, mən kiməm? (Ata sözü)
Qanadlarını sallayıb naxoşlamısan (M.İbrahimov)
Pisləşmək
Pisləşmək sözü sağalmaq sözünün antonimi olaraq, vəziyyətin daha da ağırlaşması, yaxşılaşmaq əvəzinə pisləşməsi mənasını ifadə edir. Bu söz həm fiziki, həm də mənəvi vəziyyətlərin pisləşməsi üçün istifadə olunur. Məsələn, xəstəliyin pisləşməsi, iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi və s. Həm tibb, həm də iqtisadiyyat, siyasət və digər sahələrdə işlədilir.
Nümunələr:
Xəstəliyi gün keçdikcə pisləşirdi.
Ölkənin iqtisadi vəziyyəti son aylarda xeyli pisləşib.
Tənəzzül etmək
Tənəzzül etmək sözü sağalmağın əksini, geriləməni, yaxşılaşmaq əvəzinə pisləşməni, düşməni ifadə edir. Bu söz daha çox abstrakt anlayışlara, vəziyyətlərin pisləşməsinə aid edilir. Məsələn, əxlaqi tənəzzül, iqtisadi tənəzzül, mədəni tənəzzül və s. Ədəbiyyatda, ictimai-siyasi kontekstdə və elmi ədəbiyyatda istifadə olunur.
Nümunələr:
Cəmiyyətdə əxlaqi tənəzzül müşahidə olunur.
İqtisadi tənəzzül ölkəyə ağır zərbə vurdu.