Tez – sürətli, qısa müddətdə baş verən, sürətlə həyata keçirilən mənasını bildirir. Həm mücərrəd, həm də konkret hadisələrə aid edilə bilər. Məsələn, “tez qaçmaq”, “tez öyrənmək”, “tez qərar vermək” ifadələrində tez sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunur.
Antonimlər:
Gec
Gec sözü tez sözünün əsas antonimidir. "Gec" bir hadisənin baş verməsinin, bir işin yerinə yetirilməsinin tezliyinin əksinə, yavaş, uzun müddət davam edən və ya vaxtında baş verməyən olduğunu bildirir. Həm konkret, həm də mücərrəd mənalarda işlənir. Məsələn, “gec qayıdmaq”, “gec başa düşmək”, “gec qərar vermək” ifadələrində “gec” sözünün müxtəlif kontekstlərdə istifadəsi müşahidə olunur. Ədəbiyyatda, məişətdə və elmi dillərdə geniş istifadə olunur.
Nümunə: O, tez işini bitirdi, amma qonşusu eyni işi gec başa vurdu.
Yavaş
Yavaş sözü tezliyə zidd olaraq, hərəkətin, prosesin sürətinin aşağı olduğunu bildirir. "Tez" sözü ilə müqayisədə daha çox fiziki hərəkətlərə və proseslərə aid edilir. Məsələn, “yavaş gəlmək”, “yavaş danışmaq”, “yavaş yazmaq”. “Yavaş” sözü ədəbiyyatda, elmdə və gündəlik danışıqda tez-tez işlədilir.
Nümunə: Tez qatar yavaşladı və stansiyaya girdi.
Ləng
Ləng sözü tezliyin əksinə olaraq, hərəkətin, fəaliyyətin, reaksiyanın ləng və zəif olduğunu bildirir. “Yavaş” sözünə nisbətən daha çox məcazi mənalarda işlənir. Məsələn, “ləng düşüncə”, “ləng inkişaf”, “ləng reaksiya”. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda istifadə olunur.
Nümunə: İnkişafı ləng olan ölkələrdə iqtisadi artım zəif olur.