Toplaşmaq – bir yerə yığılmaq, bir araya gəlmək, cəmləşmək mənasını verir. Bu söz müxtəlif kontekstlərdə, həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Toplaşmaq həm fiziki, həm də məcazi mənada işlənə bilər.
Antonimlər:
Dağılmaq
Dağılmaq, toplaşmağın əksidir. Bu, bir yerdən ayrı-ayrı istiqamətlərə səpələnmək, səpələnərək bir-birindən uzaqlaşmaq deməkdir. Dağılmaq sözü həm fiziki obyektlər, həm də insanlar qrupları üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, bir qrup insan dağılır, əsgərlər dağılır, buludlar dağılır və s. Ədəbiyyatda da bu söz müxtəlif obrazlı ifadələrdə işlədilir, məsələn, düşmənin ordusu dağıldı, ümidləri dağıldı və s. Kontekstə görə, dağılmaq həm müsbət, həm də mənfi mənada istifadə oluna bilər. Müsbət mənada, məsələn, dağılan buludların yerini günəş alması, mənfi mənada isə ordunun dağılması və məğlubiyyətə uğraması nümunə göstərilə bilər.
Di gəl toplaşaq o çəmənzara; Ozanlar səs salsın uzaq dağlara (S.Vurğun)
Gecədən bir xeyli keçmiş onlar dağılışdılar (“Azərbaycan”)
Səpələnmək
Səpələnmək də toplaşmağın antonimidir və bir yerdən müxtəlif istiqamətlərə yayılmaq, dağılmaq mənasını verir. Dağılmaqdan fərqli olaraq, səpələnmək daha çox düzensiz, qeyri-ixtiyari bir dağılmanı ifadə edir. Bu söz əsasən fiziki hadisələrə və ya qrupların qeyri-ixtiyari dağılmasına aid edilir. Məsələn, quş sürüsü səpələndi, uşaqlar səpələndi və s. Ədəbiyyatda bu söz, adətən, qarışıqlıq, çətinlik və ya qarışıqlıq yaradan hadisələri təsvir etmək üçün işlədilir.
Ayrılmaq
Ayrılmaq sözü toplaşmağın əksini ifadə edərək, bir yerdən və ya bir-birindən uzaqlaşmaq, fərqlənmək, ayrı düşmək mənalarını verir. Bu söz daha çox insanlar arasındakı münasibətlərə və ya birlikdən ayrılmaya aid edilir. Məsələn, dostlar ayrıldı, qardaşlar ayrıldı, yollar ayrıldı və s. Ədəbiyyatda ayrılmaq həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə olunur. Məsələn, fiziki ayrılma bir şəxsin evdən, vətəndən ayrılması, məcazi mənada isə fikirlərin, yolların ayrılmasıdır.