Yapışmaq – bir səthin digər səthə möhkəm yapışması, birləşməsi mənasını verən fe'ldir. Bu proses həm fiziki, həm də məcazi mənada baş verə bilər. Fiziki yapışma maddələrin molekullarının qarşılıqlı təsiri nəticəsində baş verir, məcazi yapışma isə əlaqə, bağlılıq və ya asılılıq kimi anlayışları ifadə edir.
Antonimlər:
Qopmaq
Yapışmağın antonimi olan "qopmaq" sözü bir səthin digər səthdən ayrılması, bir-birindən uzaqlaşması mənasını verir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi kontekstdə istifadə oluna bilər. Fiziki mənada, yapışqan maddələrin ayrılması, parçalanması kimi halları ifadə edir. Məcazi mənada isə əlaqələrin pozulması, ayrılıq, qırılma kimi mənaları ifadə edir. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur.
"Qoca dəyirman daşının üzərində yırğalanıb yapıxdı" cüməsində "yapışdı" sözünün antonimi kimi "qopdu" sözü istifadə oluna bilər.
Ayrılmaq
“Ayrılmaq” sözü də “yapışmaq”ın antonimi olaraq iki və daha çox şeyin bir-birindən uzaqlaşması, fərqlənməsi mənasını verir. Bu söz həm fiziki, həm də məcazi mənada istifadə olunur. Fiziki mənada iki əşyanın bir-birindən ayrılması, məcazi mənada isə insanlar arasında olan münasibətlərin sonlanması, ayrılıq və ya fərqlilik anlayışlarını ifadə edir. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıq dilində tez-tez işlədilir.
"Harın at qalxdı dik ayaq üstə; Ox dəyən ahu kimi tullandı" cümləsində "yapışmaq"a zidd olaraq "atın yerə yapışmaması" mənasında "ayrılmaq" sözü istifadə oluna bilər.
Sərbəst qalmaq
“Sərbəst qalmaq” ifadəsi “yapışmaq” sözünün antonimi kimi bir şeyin və ya kiminsə bağlılıqdan, məhdudiyyətdən azad olmasını, müstəqil və asılı olmayan vəziyyətdə olmasını bildirir. Bu ifadə daha çox məcazi mənada istifadə olunur və əsasən ədəbiyyatda, publisistikada və məntiqi mühakimələrdə rast gəlinir. Maddələrin bir-birinə yapışması ilə əlaqəli deyil.
Uzaqlaşmaq
“Uzaqlaşmaq” sözü həm məkanca, həm də məcazi mənada “yapışmaq”a zidd olan bir antonimdir. Fiziki mənada iki cismin bir-birindən uzaqlaşmasını, məcazi mənada isə bir fikir, əlaqə və ya şəxsdən uzaqlaşmağı, aralanmanı ifadə edir. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur.