Yaramaz – pis əməl törədən, qaydalara əməl etməyən, itaətsiz, ədəbsiz, yaraşıqsız mənalarını verən sifətdir. Məişətdə, ədəbiyyatda, uşaqlarla ünsiyyətdə geniş istifadə olunur. Həm müsbət, həm də mənfi kontekstlərdə işlənə bilər.
Antonimlər:
Yaxşı: Yaramazın əsas antonimi yaxşıdır. "Yaxşı" sözü əxlaqi cəhətdən müsbət keyfiyyətləri, yaxşı əməlləri, gözəl xüsusiyyətləri ifadə edir. Yaramaz uşaq əvəzinə yaxşı uşaq deyilir. Məsələn, yaramazlıq edən uşağa "Yaxşı oğlan ol!" deyilir. Həm də “Yaxşı adamdı” ifadəsində olduğu kimi əxlaqi baxımdan gözəl keyfiyyətləri bildirir.
Ədəbli: Yaramaz sözünün antonimi kimi “Ədəbli” sözü də işlədilə bilər. Ədəbli olmaq, qaydalara riayət etmək, hörmətli davranmaq deməkdir. Yaramaz davranışlar ədəbsizliyə, ədəbli davranışlar isə ədəbliyə istinad edir. Məsələn, "Yaramaz uşaq əvəzinə ədəbli uşaq" ifadəsində antonimlik münasibəti daha aydın görünür. Ədəbiyyatda, xüsusən də tərbiyəvi məqsədli əsərlərdə tez-tez istifadə olunur.
İtaətkar: Yaramazlıq itaətsizliklə əlaqədardır. Ona görə də "itaətkar" sözü yaramazın antonimi kimi çıxış edə bilər. İtaətkar uşaq qaydalara riayət edir, böyüklərin sözünə qulaq asır, yaramazlıq etmir. Məsələn, "Yaramaz əvəzinə itaətkar uşaq" deyə bilərik. Bu antonim cütü əsasən uşaqlarla bağlı kontekstdə işlənir.
Xeyirxah: Yaramazlıq tez-tez pis əməllərlə əlaqələndirilir. Xeyirxah olmaq isə yaxşı niyyətlər, yaxşı əməllər deməkdir. Yaramaz adam əvəzinə, xeyirxah adam deyə bilərik. Bu antonimlik münasibəti daha geniş bir kontekstdə – həm insanlarla, həm də hadisələrlə bağlı istifadə oluna bilər.
Yaramaz uşaqlar əvəzinə yaxşı, ədəbli, itaətkar və xeyirxah uşaqlar daha çox sevilər.