Yayılmaq – məkan, sahə, ərazi və ya qrup daxilində genişlənmək, səpələnmək, uzanmaq, genişlənərək yayılmaq mənasını bildirən bir feldir. Həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlədilir.
Antonimlər:
Yığılmaq
Yığılmaq – yayılmanın əksidir. Məkan, sahə, ərazi və ya qrupun daralması, sıxlaşması, bir yerə toplanması mənasını bildirir. Konkret və məcazi mənalarda işlənir. Konkret mənada fiziki obyektlərin bir yerə yığılması (məsələn, əsgərlərin yığılması, buludların yığılması), məcazi mənada isə insanların, fikirlərin, hisslərin bir yerə toplanması, cəmləşməsi kimi anlaşılır.
Misal (konkret): Qışda quşlar cənuba doğru yığılırlar.
Misal (məcazi): Həyəcan ətrafında yığılırdı.
Şah yedi doydu, süfrə yığıldı (M.F.Axundzadə).
Cəmləşmək
Cəmləşmək - bir nöqtədə, mərkəzdə toplaşmaq, yığışmaq mənasını verir. "Yayılmaq"ın əksinə olaraq, cəmləşmək daha çox bir məqsəd ətrafında toplaşmanı ifadə edir. Əsasən məcazi mənada işlənir, lakin bəzi hallarda konkret mənalarda da istifadə oluna bilər (məsələn, insan qruplarının bir meydanda cəmləşməsi).
Misal (məcazi): Bütün səylər bir məqsəd ətrafında cəmləşdi.
Sıxılmaq
Sıxılmaq - məkanın azalması, sıxlaşması, daralması nəticəsində yaranan vəziyyətdir. "Yayılmaq"ın əksidir, daha çox fiziki və ya konkret prosesləri təsvir etmək üçün istifadə olunur, məsələn, sıxışdırılmış hava, sıxılmış torpaq. Məcazi mənada da istifadə olunsa da, bu, daha az yayılmışdır.
Misal (konkret): Sıxılmış yay genişləndi.
Su kimi ürəyimə yayılır, sözün düzü (S.Rüstəm).