Damalı sifəti, əsasən, üzərində müəyyən bir qayda ilə, adətən müxtəlif rəngli kvadrat və ya düzbucaqlı formaların təkrarlanan nümunəsi olan "dama" naxışının yer aldığını bildirir. Bu naxış, şahmat taxtası kimi tanış olduğumuz iki və ya daha çox rəngin alternativ şəkildə düzülməsindən yaranır. Beləliklə, "damalı" sözü, həm geyimlərdə, həm mebellərdə, həm də digər əşyalarda rast gəldiyimiz bu xüsusi vizual təsiri ifadə edir.
Sözün mənasını daha genişləndirərək deyə bilərik ki, "damalı" sadəcə rənglərin alternativ düzülməsindən ibarət deyil, eyni zamanda bu düzülmənin yaradıcısı olan geometrik nümunəyə də işarə edir. Bu nümunə, müəyyən bir ritm və harmoniya hissi yaradır və bədii ifadə vasitəsi kimi istifadə olunur. Məlumatda verilən "damalı dəftər" nümunəsində olduğu kimi, məişətdə geniş istifadə olunan əşyalarda estetik bir zövq əlavə edir.
Maraqlı bir tərəfi də odur ki, "damalı" sözü məcazi mənada da işlənə bilər. Misal üçün, mətnin "Bir döyüş meydanıdır üstü damalı taxta" ifadəsində olduğu kimi, "damalı" sözü, döyüş meydanının müxtəlif rəngli və ya fərqli xüsusiyyətlərə malik hissələrə bölünməsini, buna görə də mübarizənin gedişatının müxtəlifliyi və qarışıqlığını ifadə edə bilər. Bu mənada, "damalı" sözü sadəcə bir naxışdan daha çox, mürəkkəb və dinamik bir vəziyyəti təsvir edə bilən bir metafora kimi çıxış edir.