Dayaz sözü əsasən su hövzələri, çuxurlar və ya hər hansı bir boşluq üçün istifadə olunur və dərinliyin az olmasını ifadə edir. Dərinin əksidir. Yəni, suyun, torpağın və ya digər maddələrin səthindən dibinə qədər olan məsafənin az olduğunu bildirir. Məsələn, "dayaz göl", "dayaz quyu", "dayaz çuxur" kimi ifadələr bunu aydın şəkildə göstərir.
Lakin "dayaz" sözünün məna çalarları bununla məhdudlaşmır. Metaforik mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, bir insanın düşüncə tərzini, biliyini və ya duyğularını təsvir etmək üçün "dayaz düşüncəli", "dayaz bilikli", "dayaz duyğulu" kimi ifadələr işlədilə bilər. Bu halda "dayaz" sözü səthi, dərinliyə varmayan, tam anlamda dərk edilməmiş, qısaca, səthi bir anlayışı ifadə edir. Bu mənada dərinlikli, hərtərəfli anlayışın əksinə işlənir.
Tarixi kontekstdə də dayazlığın bir neçə mənası ortaya çıxır. Məsələn, köhnə mənbələrdə dayaz yerlər səyahət üçün əlverişsiz sayılırdı, çünki gəmilərin hərəkəti məhdudlaşa bilirdi. Bu səbəbdən, dənizçilər dayaz yerlərdən uzaq durmağa çalışırdılar. Beləliklə, dayazlıq həm coğrafi, həm də hərbi baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyırdı.
Ümumiyyətlə, "dayaz" sözünün əsas mənası dərinliyin az olması olsa da, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Həm fiziki, həm də məcazi mənaları vardır və bu da onu zəngin bir söz halına gətirir. Nurəddin misalında da, dayaz yer axtarması fiziki bir məna daşısa da, onun bu axtarışının arxasında gizlənən daha dərin mənalar da ola bilər - məsələn, təhlükəsiz bir yer axtarışı, gizlənmək ehtiyacı və s.