Dəstgah [fars.] Sözün ən geniş mənası "qurğu", "mexanizm", "avadat" deməkdir. Farsca kökü olan bu termin, əşyaların yaradılması, işlədilməsi və ya hər hansı bir prosesin icrası üçün lazım olan alət və avadanlıqlar sistemini, kompleksini ifadə edir. Sadəcə bir əşya deyil, bir-biri ilə əlaqəli hissələrdən ibarət mürəkkəb bir sistemdir. Məsələn, toxuculuq dəstgahı, taxta emalı dəstgahı, hətta bir şirkətin inzibati sistemi də "dəstgah" kimi təsvir edilə bilər.
Cəlil Məmmədquluzadənin misalında olduğu kimi, "dəstgah" sözü, maddi mənada deyil, məcazi mənada da işlədilə bilər. Bu kontekstdə, "dəstgah" güc, nüfuz və imkanların simvoludur. "Xudayar bəyin dəstgahı varmış" cümləsi, onun cəmiyyətdə möhkəm mövqeyə, geniş əlaqələrə və böyük imkanlara malik olduğunu göstərir. Yəni, onun əlində olan resurslar və nüfuz ona istədiyi hər şeyi etməyə imkan verir.
Tarixi kontekstdə dəstgah sözü, xüsusilə də hökmdarların və nüfuzlu şəxslərin saraylarını, ətraflarını və onların idarəetmə sistemlərini ifadə etmək üçün də istifadə olunmuşdur. Bu mənada, dəstgah sadəcə bir məkan deyil, bir iyerarxiya və hakimiyyət sistemi, səltənət idarəetmə mexanizmi kimi də anlaşılırdı. Beləliklə, sözün kökü olan fars dilindən gələn tarixi konnotasiyalarını da nəzərə almaq vacibdir.
Ümumiyyətlə, "dəstgah" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, həmişə mürəkkəbliyi, sistemli bir quruluşu və gücü əks etdirir. Həm maddi, həm də məcazi mənalarda işlənən bu söz, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının bir parçası olaraq qalır.