izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Diktatör (latıncadan dictator – "qərar verən", "təyin edən") termini tarix boyu müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunsa da, ümumi mənası qeyri-məhdud hakimiyyətə sahib olan, adətən qanunvericilik və digər dövlət qurumlarından asılı olmayan şəxs deməkdir. Bu hakimiyyət, demokratik prinsiplərə əsaslanmayan, tez-tez zorakılığa və repressiyaya əsaslanan bir rejimin əsasını təşkil edir.

Qədim Roma Respublikasında diktatörlük müvəqqəti və istisnai bir vəziyyət idi. Dövlət ciddi daxili və ya xarici təhlükə ilə üzləşdikdə, Senata diktator təyin etmək hüququ verilirdi. Diktatörün səlahiyyətləri altı aylıq müddətlə məhdud idi və onun hərəkətləri qanunvericilik orqanları tərəfindən nəzarət olunmalı idi. Lakin praktikada, həyati təhlükəli vəziyyətlərdə diktatorlar geniş səlahiyyətlərdən istifadə edərək, qanunları gözdən qaçırırdılar. Bu mənada qədim Roma diktatoru müasir dövrdə başa düşdüyümüz diktatorluqdan fərqlənirdi.

Müasir dövrdə isə "diktator" sözü adətən özbaşınalıqla idarə edən, insan haqlarını pozaraq hakimiyyətdə qalan, siyasi rəqiblərini repressiya edən, və demokratik prosesləri məhv edən bir lideri təsvir etmək üçün işlədilir. Bu diktatorlar tez-tez dövlət çevrilişləri nəticəsində hakimiyyətə gəlirlər və hərbi qüvvələrdən istifadə edərək hakimiyyətlərini möhkəmləndirirlər. Hərbi diktatorlar adətən ordunun liderləri və ya hərbi çevrilişin başçıları olurlar.

Diktatörlük rejimləri, tez-tez iqtisadi böhranlar, sosial qeyri-sabitlik və ya xarici təhdidlər fonunda yaranır. Lakin bu rejimlərin yaratdığı repressiya, azadlığın məhdudlaşdırılması və insan haqlarının pozulması uzunmüddətli perspektivdə daha böyük qeyri-sabitliyə və çətinliklərə gətirib çıxarır. Belə rejimlərin tarixi göstərir ki, diktatorların qurduğu qaydalar və quruluşlar nadir hallarda uzun müddət davam edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz