Dilaviz (fars. diləviz) – klassik Azərbaycan ədəbiyyatında geniş istifadə olunan bir sifət olub, ürəyi fəth edən, ruhu oxşayan, xoşagələn, cazibədar mənalarını ehtiva edir. Sadəcə "xoş" sözündən daha dərin bir məna kəsb edir, çünki təkcə estetik zövqü deyil, həm də emosional təsiri vurğulayır. Dilaviz bir şeyin gözəlliyi ilə yanaşı, insanın daxili aləminə təsir edən, onu valeh edən, unudulmaz bir təəssürat yaradan xüsusiyyətlərini ifadə edir.
Bu söz, insanın həm fiziki, həm də mənəvi gözəlliyinə aid edilə bilər. Məsələn, "dilaviz baxışlar", "dilaviz səs", "dilaviz gülüş" kimi ifadələr insanın xarici görünüşünün cazibədarlığını ifadə edərkən, "dilaviz xatirələr", "dilaviz əhval-ruhiyyə" kimi ifadələr daxili gözəlliyə, xoş duyğulara işarə edir. Bu müxtəliflik dilaviz sözünün ifadə etdiyi mənanın zənginliyini göstərir.
Farsca kökləri olan dilaviz sözü, Azərbaycan ədəbi dilində özünəməxsus incəlik və dərinlik qazanıb. O, şairlərin əsərlərində təsvirlərin emosional təsirini gücləndirmək üçün istifadə olunmuş, oxucuda unudulmaz təəssürat yaratmışdır. Misal olaraq şeirdəki "Buxağı bərgi-gül, zülfü dilaviz; Dəhanı mirvarid xəzinəsidir" misrası gözəl qızın təsvirində dilavizin "ürəyi cəlb edən, ruhu oxşayan" mənasını tam şəkilləndirir. Zərif qızın gözəlliyi sadecə təsvir edilmir, həm də oxucunun ürəyini fəth edən bir cazibə kimi təqdim edilir.
Beləliklə, dilaviz sözünün mənasını sadəcə "xoşagələn" kimi izah etmək qeyri-kafidir. O, daha dərin, daha emosional və daha zəngin bir mənaya malikdir və klassik Azərbaycan ədəbiyyatının özünəməxsus incəliklərindən biridir.