Dilbaş, əsasən qaramalda müşahidə olunan, lakin digər heyvanlarda da rast gəlinə bilən bir xəstəlikdir. Adından da göründüyü kimi, bu xəstəlik dilin iltihabı və şişməsi ilə səciyyələnir. Əslində isə, dilbaş sadəcə bir simptomdur, müxtəlif səbəblərdən qaynaqlana bilər.
Xəstəliyin əsas səbəbləri arasında yüksək keyfiyyətsiz yemlənmə, ağız boşluğunun mexaniki zədələnməsi, infeksion xəstəliklər (məsələn, ağız boşluğu infeksiyaları, ağız və dilin travmatik zədələnmələri) və bəzi vitamin çatışmazlıqları göstərilə bilər. Yemlənmədəki çatışmazlıqlar dilin sağlam toxuma çevrilməsi üçün lazım olan qida maddələrinin olmaması ilə bağlı olub, dilin həssaslığını artırır və infeksiyalara qarşı müqavimətini azaldır.
Dilbaşın əlamətləri arasında dilin şişməsi, qızartması, ağrılı olması, yeməkdən imtina, tüpürcək axıntısının artması və bəzən temperaturun yüksəlməsi yer alır. Xəstəliyin ağırlıq dərəcəsi müxtəlif ola bilər: bəzi hallarda sadəcə kiçik bir şişkinlik müşahidə olunur, bəzi hallarda isə dil o qədər şişir ki, heyvanın yeməyə mane olur. Ağır hallarda dil başqa toxumalara yapışa bilər, hətta nekroz (toxuma ölümü) baş verə bilər.
Dilbaşın müalicəsi xəstəliyin səbəbindən asılıdır. Əgər səbəb yemlənmədəki çatışmazlıqdırsa, düzgün qidalanma təmin olunmalıdır. İnfeksion xəstəliklərdə antibiotiklər və digər müalicə üsulları tətbiq olunur. Mexaniki zədələnmələrə görə isə yaranın təmizlənməsi və müalicəsi vacibdir. Hər halda, peşəkar baytarın müayinəsi və müalicəsi zəruridir, çünki öz-özünə müalicə heyvanın vəziyyətini daha da ağırlaşdıra bilər.
Qısacası, "dilbaş" termini qaramal və digər heyvanlarda müşahidə olunan dilin iltihabı və şişməsini əhatə edən ümumi bir termindir və müxtəlif səbəblərdən yaranan bir simptomdur. Müalicə üçün baytarın müdaxiləsi həyati əhəmiyyət daşıyır.