Dilkeş (fars. dilkəş) sözü Azərbaycan dilində əsasən "ürəkaçan", "könülaçan" və "qəlbi sevindirən" mənalarında işlənir. Bu, sadəcə xoş hisslər oyadan deyil, həm də insanı valeh edən, heyran qoyan, cazibədar bir xüsusiyyəti ifadə edir. Sözün kökü olan "dil" burada "ürək", "qəl"b mənalarında işlənir, "kəş" isə "çəkən", "cəlb edən" mənasını verir. Beləliklə, dilkeş əslində "ürəyi çəkən", "qəlbi cəlb edən" mənasını da özündə ehtiva edir.
Klasik ədəbiyyatımızda dilkeş sözü daha çox gözəllik, cazibə və xoş təsir bağışlayan varlıqlar üçün işlədilir. Misal olaraq, gətirilən şeir parçasında "dilkeş zülflər" ifadəsi saçların öz gözəlliyi və cazibəsi ilə ürəyi fəth etdiyini, insanı heyran etdiyini bildirir. Bu isə sadəcə gözəlliyin özü deyil, həm də bu gözəlliyin insan ruhuna təsir gücünü vurğulayır.
Dilkeş sözünün istifadəsi yalnız insanlara aid deyil. Məsələn, bir mənzərə, bir əsər və ya hətta bir səs də dilkeş ola bilər. Əsas odur ki, o, insanın ürəyində xoş duyğular oyatsın, onu özünə cəlb etsin, valeh etsin. Bu mənada dilkeş, bir növ "sehrli" bir təsir gücünə malik olan hər şey üçün işlənə bilər.
Qısacası, dilkeş sözü sadəcə "xoş" sözündən daha geniş və dərin bir məna kəsb edir. O, insanın duyğularına təsir edən, onu valeh edən, ruhani təsiri olan bir gözəllik və cazibə ifadə edir. Bu sözün klassik ədəbiyyatımızda geniş istifadə olunması onun ifadə gücünün və poetik dəyərinin də sübutudur.