Gilan sözü Azərbaycan dilində qapının bağlanmasını təmin edən, arxasına keçirilən və adətən taxta və ya dəmir materialdan hazırlanan bir hissəni ifadə edir. Sadəcə kilid deyil, kilidə əlavə olaraq qapının möhkəm bağlanmasını təmin edən bir təhlükəsizlik elementidir.
Gilanın əsas funksiyası qapını kilid vasitəsilə bağlandıqdan sonra əlavə təhlükəsizlik təmin etməkdir. Kilid mexanizminin zəifləməsi və ya qırılma ehtimalına qarşı əlavə bir maneə rolunu oynayır. Bu səbəbdən, qapıların təhlükəsizliyini artırmaq üçün, xüsusilə də giriş qapılarında, qalın və möhkəm gilana üstünlük verilir.
Tarix boyu müxtəlif materiallardan hazırlanmış gilana nümunələrinə rast gəlmək mümkündür. Taxta gilana daha çox köhnə binalarda, dəmir gilana isə müasir binalarda rast gəlinir. Həmçinin, metal gilana daha çox təhlükəsizlik tələb olunan yerlərdə üstünlük verilir. Gilana materialının seçimi qapının növü, yeri və təhlükəsizlik tələblərindən asılıdır.
Maraqlı bir fakt olaraq, "gilan" sözünün etimologiyası və leksik tarixi barədə daha dərin tədqiqatlar aparmaq faydalı olardı. Sözün mənşəyi və zaman ərzində məna dəyişiklikləri ilə bağlı araşdırmalar, dilin inkişafı və mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsiri barədə daha geniş məlumat əldə etməyə kömək edə bilər. Belə bir araşdırma, sadəcə bir qapı hissəsini ifadə edən "gilan" sözünün arxasında gizlənən zəngin tarixi kontekstdən bəhs edər.