izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Görkəmli sifəti, əsasən bir varlığın zahiri görünüşü, xarici quruluşu, siması və ümumi təəssüratı ilə bağlıdır. Sadəcə "görünən" demək deyil, daha çox bu görünüşün yaradıcı təsiri, özünəməxsusluğu və diqqətçəkən xüsusiyyətləri ön plana çəkilir. Məlumatda verilən "Xəstə görkəmli" və "Sağlam görkəmli" nümunələri bu mənanı aydınlaşdırır: Xəstənin xarici görünüşü xəstəliyin əlamətlərini əks etdirir, sağlam insanın isə sağlamlıq və canlılıq təəssüratı yaradır. Beləliklə, "görkəmli" sözü sadəcə bir şeyin görünməsini deyil, həm də bu görünüşün yaradığı ümumi təəssüratı, özünəməxsus xüsusiyyətlərini ifadə edir.

Lüğətlərdəki "bu və ya başqa cür görünüşü, görkəmi, siması olan; görünən" ifadəsi "görkəmli"nin geniş mənasını əhatə etsə də, sözün daha incə nüanslarını tam əks etdirmir. Çünki "görünən" sözü daha neytral, "görkəmli" isə daha təsirli və bəzən də qiymətləndirici bir məna daşıyır. Məsələn, "görkəmli bina" deyərkən, sadəcə binanın görünməsini deyil, memarlıq üslubunun, ölçülərinin, ümumi təəssüratının diqqətəlayiq olduğunu vurğulayırıq.

Maraqlı bir məqam da odur ki, "görkəmli" bəzən insanın xarici görünüşü ilə yanaşı, daxili keyfiyyətləri ilə bağlı da istifadə oluna bilir. Məsələn, "görkəmli şəxsiyyət" deyərkən, şəxsin əxlaqi keyfiyyətləri, bacarıqları və ictimai mövqeyi də nəzərə alınır. Bu halda "görkəmli" yalnız zahiri deyil, həm də baxış bucağından asılı olaraq daxili görkəmi də ifadə edə bilər. Yəni sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar qazanır.

Beləliklə, "görkəmli" sözünün mənasını sadəcə "görünən" kimi izah etmək yetərli deyil. Bu, daha çox bir şeyin diqqətçəkən, özünəməxsus və təəssürat yaradan görünüşünü, xarici və ya daxili xüsusiyyətlərini ifadə edən bir sifətdir. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyət "görünüşün" təsir gücünü vurğulamaqdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz