Hafiz sözü ərəb mənşəli olub, qorumaq, saxlamaq və mühafizə etmək mənalarını özündə birləşdirir. Köhnə Azərbaycan dilində geniş istifadə olunmuş bu söz, zaman keçdikcə əsasən ikinci mənası ilə – Quranı əzbər bilən şəxs – daha çox tanınmışdır.
Birinci mənada, "hafiz" sözü hər hansı bir şeyi qoruyan, mühafizə edən, onu təhlükədən və ziyandan qoruyub saxlayan şəxs və ya qüvvə kimi başa düşülür. Tarixən, bu mənada qala qoruyucuları, sərvətləri qoruyan kəslər və ya hətta bir şeyi diqqətlə saxlayan, qoruyan hər kəs "hafiz" adlandırıla bilərdi. Bu məna, sözün əsl kökünə, yəni ərəbcə "hafıza" (hafız) - yadda saxlamaq, qorumaq felinə istinad edir.
Lakin zamanla "hafiz" sözü daha çox ikinci mənası ilə – Quranı əzbər bilən və ona sadiq qalan şəxs – tanınmışdır. İslam mədəniyyətində Quranı əzbərləmək ən ali dini dərəcələrdən biri hesab olunur və belə insanların xüsusi hörmətə layiq olduqları qəbul edilir. Onlar Allahın kəlamını yadda saxlayıb qoruyan, onu gələcək nəsillərə ötürən "hafizlər"dir. Bu mənada "hafiz" sözü sadəcə bir ad deyil, həm də çox dərin bir dini və mənəvi məna daşıyır.
Beləliklə, "hafiz" sözü, özünün iki əsas mənası ilə – qoruyan, saxlayan və Quranı əzbər bilən – Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının bir parçası olaraq qalır və hər iki mənada da özünün unikal tarixi və mədəni əhəmiyyətini qoruyub saxlayır.