Hərəkətsiz sifəti, əsasən bir şeyin və ya varlığın hərəkət etmədiyini, statik vəziyyətdə olduğunu bildirir. Daha dəqiq desək, hərəkətsiz olan obyekt, canlı və ya hadisə heç bir yerə doğru irəliləməz, öz mövqeyini dəyişməz və ya heç bir fiziki fəaliyyət göstərməz. Bu, tam statik bir vəziyyət olub, yalnız görünüşdə deyil, mahiyyət etibarı ilə də hərəkətsizlik deməkdir. Məsələn, "hərəkətsiz dağ" ifadəsi dağın təbiətən yerində qalmasını, hərəkət etməsini gözləməməyimizi ifadə edir.
Hərəkətsizlik yalnız fiziki hərəkətin olmaması ilə məhdudlaşmır. Metaforik mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, "hərəkətsiz iradə" ifadəsi bir insanın hər hansı bir qərar verməkdə, hərəkətə keçməkdə tərəddüdünü, qətiyyətsizliyini ifadə edir. Yaxud "hərəkətsiz həyat" ifadəsi monoton, dəyişikliksiz, cansıxıcı bir həyat tərzini bildirər. Bu mənada hərəkətsizlik, daxili dinamikanın olmaması, inkişafın dayanması mənasını verir.
Verilən nümunədəki "Yayın orta aylarında gün otları yandırır; Hərəkətsiz o təbiət məzarlığı andırır" cümləsində hərəkətsizlik, təbiətin yay aylarındakı sakit, hətta cansız görünüşünü, hərəkətin və fəaliyyətin minimuma endiyi bir mənzərəni təsvir edir. Bu, bir növ "ölü" sakitlik, həyati enerjinin yoxluğu mənasında istifadə olunub.
Beləliklə, "hərəkətsiz" sözü sadəcə fiziki statikliyi deyil, həm də metaforik mənalarda fəaliyyətsizlik, tərəddüd, cansıxıcılıq və hətta ölüm kimi konsepsiyaları əhatə edən geniş məna kəsb edir.