izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Klan (ing. clan) termini qohumluq əlaqələrinə əsaslanan, ümumi əcdadı, mədəniyyəti, coğrafi ərazisi və ya digər ortaq xüsusiyyətləri paylaşan, bir-birini qoruyan və dəstəkləyən insanların birliyini bildirir. Sadəcə qohumluq əlaqələrindən daha geniş bir anlayışdır. Təkcə təsərrüfat və maliyyə əlaqələrini deyil, həmçinin sosial, siyasi və mədəni həyatın demək olar ki, bütün sahələrini əhatə edir.

Klanlar ümumiyyətlə patriarxal (ata nəsli üzrə) və ya matriarxal (ana nəsli üzrə) strukturda təşkil olunur. Bu struktur, klan üzvləri arasındakı iyerarxiyanı, hakimiyyət paylanmasını və qərar qəbul mexanizmlərini müəyyən edir. Klan üzvləri arasında qarşılıqlı yardım, himayə və müdafiə duyğusu güclüdür. Bir klana mənsub olmaq həm hüquqlar, həm də məsuliyyətlər gətirir.

Tarix boyu müxtəlif mədəniyyətlərdə klanlar müxtəlif formalarda mövcud olmuşdur. Bəzi klanlarda bir neçə yüz nəfər, bəzilərində isə minlərlə insan ola bilər. Onların sosial təşkilatlanma formaları, qaydaları və ənənələri də müxtəlif ola bilər. Klanlar bəzən müəyyən ərazilərə nəzarət edir, özünəməxsus qanunları və adət-ənənələri olur. Müasir dövrdə də, xüsusilə də ənənəvi quruluşlarını qoruyub saxlayan cəmiyyətlərdə, klanların təsiri davam edir, lakin onların siyasi və iqtisadi gücü əvvəlki kimi güclü deyil.

Klan anlayışı etnologiya, antropologiya, sosiologiya kimi elm sahələrində geniş tədqiq olunur. Müxtəlif regionlarda klanların strukturu, funksiyaları və sosial rolu araşdırılmaqla, insan cəmiyyətinin inkişafı və təkamülü haqqında dəyərli məlumatlar əldə edilir. Klanların öyrənilməsi, qohumluq sistemlərinin mürəkkəbliyini, sosial əlaqələrin gücünü və ənənənin cəmiyyətdəki rolunu daha yaxşı başa düşməyə kömək edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz