Komparativizm (lat. comparativus – müqayisəli) dilçilikdə müqayisəli-tarixi üsulun əsasını təşkil edən elmi yanaşmadır. Sadəcə müqayisə etməkdən daha çox, müxtəlif dillərin quruluş və leksikasını sistemli şəkildə müqayisə edərək onların qohumluq əlaqələrini, tarixi inkişaflarını və ümumi mənşələrini təyin etməyə imkan verən bir metodologiyadır.
Komparativizm, dilləri təcrid olunmuş varlıqlar kimi deyil, bir-biri ilə genetik əlaqəli, tarixi proseslərin məhsulu olan canlı sistemlər kimi araşdırır. Bu yanaşma sayəsində dil ailələri müəyyən edilir, dillərin tarixi inkişafı izlənilir və qohum dillərin ortaq əcdad dillərinin (protodillərin) xüsusiyyətləri bərpa edilir. Məsələn, hind-Avropa dillərinin qohumluğunun müəyyən edilməsi komparativ dilçiliyin ən böyük nailiyyətlərindən biridir.
Komparativizmin əsas alətləri arasında fonetik dəyişikliklərin qanunauyğunluqlarının araşdırılması, etimologiya (sözlərin mənşəyinin öyrənilməsi), morfoloji təhlil (söz formalarının quruluşunun öyrənilməsi) və leksik müqayisələr yer alır. Bu metodlar vasitəsilə dillərin quruluşundakı oxşarlıqlar və fərqlər dəqiqliklə təhlil olunur və onların tarixi inkişafı barədə elmi nəticələr əldə edilir.
Komparativizm yalnız dilçiliklə məhdudlaşmır. Antropologiya, etnologiya və mədəniyyətşünaslıq kimi sahələrdə də müxtəlif mədəniyyətlərin, adət-ənənələrin və sosial qurumların müqayisəli təhlili üçün geniş istifadə olunur. Bu üsul müxtəlif sistemlərin oxşar və fərqli cəhətlərini ortaya qoymaqla onların inkişafını və qarşılıqlı təsirlərini daha yaxşı başa düşməyə imkan verir.
Nəticədə, komparativizm elmi tədqiqatlarda müqayisəli yanaşmanın əhəmiyyətini vurğulayan və müxtəlif sahələrdə dərin təhlillər aparmaq üçün güclü bir vasitədir. Tarixi inkişafı anlamaq və müxtəlif sistemlər arasındakı münasibətləri aşkar etmək üçün geniş istifadə olunur.