Qafil sözü ərəb mənşəli olub, "xəbərsiz", "diqqətsiz", "ehtiyatsız" mənalarını əhatə edir. Lüğətlərdəki qısa izahı gerçək mənasının zənginliyini tam əks etdirmir. Qafil insan sadəcə bir işi düşünmədən etmir, həm də gələcəyinə dair planlaşdırma bacarığından məhrumdur. O, həm fiziki, həm də mənəvi olaraq özünü qorumaq üçün lazımi tədbirləri görməyən, təhlükələrin fərqində olmayan kəsdir.
Qafil insanın hərəkətləri nəticəsiz, hətta zərərli ola bilər. Çünki o, həm özünün, həm də ətrafındakıların rifahını düşünmədən hərəkət edir. Bu, sadəcə diqqətsizlik deyil, həm də məsuliyyətsizliyin bir göstəricisidir. Həyatın sürətinə uyğunlaşa bilməmək, gələcək nəticələri hesablamamaq, hətta ətraf mühitin siqnallarını görməmək qafil insanın xarakterik xüsusiyyətləri arasındadır.
Məsələn, qafil sürücü yol qaydalarına əməl etməyib, təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət etmədən sürətlə hərəkət edə bilər. Qafil işçi isə tapşırıqları vaxtında yerinə yetirməyəcək, lazımi hazırlıqları görməyəcək və nəticədə işdə uğursuzluğa düçar olacaq. Lakin qafil olmaq yalnız fiziki hərəkətlərlə məhdudlaşmır. Mənəvi cəhətdən qafil olmaq da özünü Allahın əmrlərindən, əxlaqi dəyərlərdən uzaqlaşmaq, gələcək həyatını düşünməmək kimi göstərə bilər. Beləliklə, qafil olmaq həyatın bütün sahələrini əhatə edən geniş bir anlayışdır.
Bir sözlə, "qafil" sadəcə "diqqətsiz" olmaqdan daha çox şey ifadə edir. Bu, həyatda məsuliyyətsiz davranış, planlaşdırma qabiliyyətinin olmaması, gələcək üçün düşünməmək deməkdir. Bu anlayış, insanın öz həyatına və ətrafındakılara qarşı tutumunu əks etdirən dərin bir məna kəsb edir.