izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Macal sözü Azərbaycan dilində geniş istifadə olunan və çoxmənalı bir termindir. Əsasən "imkan", "fırsət" və "vaxt" mənalarında işlənir, lakin kontekstə görə mənası incəliklərlə zənginləşir.

Ərəb mənşəli olan "macəl" sözünün əsl mənası "güc", "qüvvət", "imkan" deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "imkan, fürsət, vaxt" kimi tərcümə olunsa da, Azərbaycan dilində daha çox "fiziki və ya ruhi gücün yetməməsi", "vaxtın olmaması" və ya "əməliyyatı yerinə yetirmək üçün lazımi şəraitin olmaması" kimi mənalarda istifadə olunur. Bu mənada "macal olmaq" ifadəsi bir işə güc yetməməyi, "macal tapmaq" isə həmin işi yerinə yetirmək üçün fürsət və imkan tapmağı bildirir.

Misal olaraq, "Macalı yoxdur" ifadəsi sadəcə "vaxtı yoxdur" mənasını verməkdən daha artıq bir şey ifadə edir. Bu ifadə, həm vaxtın, həm də gücün, enerjinin, hətta istəyin olmamasını bildirir. Yəni, insanın həmin işi görməyə həm fiziki, həm də mənəvi cəhətdən hazırlıqsız olduğunu göstərir.

Verilən misal cümlədəki "[Koroğlu] macal tapa bilməsin" ifadəsi də bu incəliyi əks etdirir. Burada Koroğlunun sadəcə vaxtının olmaması deyil, həm də onunla mübarizə aparmaq üçün lazımi güc və imkanın əleyhdarların olmaması nəzərdə tutulur. Yəni, əməliyyatı həyata keçirməyə mane olan bütün amillərin birgə təsiri nəzərə alınır.

Nəticə etibarilə, "macal" sözü sadə bir sinonimlə əvəz edilə bilməyən, Azərbaycan dilinin zənginliyini və ifadə imkanlarını göstərən bir sözdür. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dərinləşir və genişlənir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz