Adiləşdirmək sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus bir yer tutur və həm dəqiq, həm də çoxşaxəli bir mənaya malikdir. Lüğətlərdə sadəcə "adi hala salmaq" və ya "bəsitləşdirmək" kimi təriflənsə də, bu sözün arxasında daha çox məna gizlənir.
Birinci mənası, həqiqətən də, bir şeyin adi vəzifəsinə, normal vəziyyətinə qaytarılması deməkdir. Məsələn, "pozulmuş qurğunu adiləşdirmək" deyəndə, qurğunun normal işləmə vəziyyətinə gətirilməsi nəzərdə tutulur. Bu, həm texniki, həm də məcazi mənada baş verə bilər; bir insanın həyatının normal gedişatına qayıtması da adiləşdirməyə misal ola bilər.
İkinci məna isə daha çox sadələşdirmə, bəsitləşdirmə, hətta bayağılaşdırma mənasını verir. Bu zaman bir şeyin mürəkkəbliyi, incəliyi, dərinliyi aradan qaldırılır və daha asan başa düşülən, daha sadə bir formada təqdim edilir. Bu, elmi bir məsələnin sadələşdirilmiş şəkildə izahı və ya incə bir əsərin bayağılaşdırılmış təfsiri ola bilər. Bu mənada adiləşdirmə, əslində, bir növ sadələşdirmə və bəzən də dəyərin azalmasına səbəb ola bilər.
Üçüncü, daha az açıq-aşkar, lakin var olan bir məna isə, ədalətsizliklərin aradan qaldırılması, tarazlığın bərpası ola bilər. "Vəziyyəti adiləşdirmək" deyəndə, ədalətsiz olan bir vəziyyətin ədalətli hala salınması nəzərdə tutula bilər. Bu, daha çox məcazi mənada istifadə olunur və kontekstə görə aydınlaşır.
Beləliklə, "adiləşdirmək" sözü sadə görünüşünün arxasında dərin mənalar ehtiva edir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif interpretasiyalara malikdir. Bu sözün istifadəsi zamanı onun hansı mənasının nəzərdə tutulduğunu dəqiq müəyyənləşdirmək çox vacibdir.