Ağıllanmaq felinin mənası, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə "ağıllı olmaq" kimi qeyd olunsa da, daha geniş və çoxşaxəli bir məna daşıyır. Ağıllanmaq, sadəcə ağıllı olmaqdan daha çox, bir dəyişmə, inkişaf və özünü təkmilləşdirmə prosesini əks etdirir. Bu proses, əvvəlki davranış və düşüncə tərzinin dəyişməsi, daha məsuliyyətli və düşüncəli olmağa doğru bir irəliləyiş deməkdir.
Ağıllanmaq, həm də "ağlını başına yığmaq" ifadəsi ilə bağlıdır. Bu, qarışıqlıq və çaşqınlıqdan çıxıb, düzgün qərarlar vermək və hərəkətlərini idarə etmək bacarığını qazanmaq mənasını verir. Belə ki, ağıllanmış insan əvvəlki səhvlərindən dərs çıxararaq, daha rasional və planlı yaşamağa başlayır.
Lüğətlərdə göstərilən "düzəlmək" ifadəsi ağıllanmanın nəticələrindən birini əks etdirir. Ağıllanmaq, insanın həm mənəvi, həm də davranış tərzinin düzəlməsi, daha yaxşıya doğru dəyişməsi deməkdir. Pis vərdişlərdən, mənfi əlaqələrdən uzaqlaşmaq, özünü inkişaf etdirmək və həyatda daha müsbət rol oynamaq ağıllanmanın mühüm tərkib hissəsidir.
"Ciddiləşmək" ifadəsi isə ağıllanmanın insanın həyata olan yanaşmasında baş verən dəyişikliyi vurğulayır. Ağıllanmış insan daha məsuliyyətli, ciddi və hədəflərinə yönəlmiş olur. Uşaqlıqdakı oynaqlıq və yüngül yanaşma yerini daha ciddi və düşünülmüş hərəkətlərə verir.
Nəhayət, "pis işlərdən əl çəkmək" ifadəsi ağıllanmanın mənfi davranışlardan imtina etməyi nəzərdə tutduğunu göstərir. Bu, yalnız pis vərdişlərdən deyil, həm də mənfi insanlardan və münasibətlərdən uzaqlaşmağı da əhatə edir. Ağıllanmaq, özünü və həyatını yaxşılaşdırmaq üçün hər cür səyləri göstərmək deməkdir.
Beləliklə, "yaşa dolduqca ağıllaşır" deyimi, yaşla yanaşı gələn təcrübənin, həyatın dərslərinin insanı daha ağıllı, daha məsuliyyətli və daha kamil etməsini göstərir. Lakin, ağıllanmaq yalnız yaşa bağlı bir proses deyil, həm də öz üzərində işləmək, özünü inkişaf etdirmək, səhvlərdən dərs almaq və daha yaxşı bir insan olmaq istəyindən qaynaqlanır.