Mənası: HyperText Transfer Protocol (Hipermətni Ötürmə Protokolu)
Tərif
Http, internet üzərindən hipermətn sənədlərinin və digər veb resurslarının ötürülməsi üçün istifadə olunan bir tətbiq protokolu (application protocol)dur. Bu protokol, veb brauzerlərinin veb serverləri ilə əlaqə quraraq veb səhifələri, şəkillər, video və digər məlumatları yükləməsinə imkan verir. Http, müştəri-server arxitekturasına əsaslanır, burada veb brauzeri müştəri, veb serveri isə server rolunu oynayır.
İş Prinsipi
Http əsasən sorğu-cavab (request-response) mexanizminə əsaslanır. Müştəri (məsələn, veb brauzer) serverə sorğu göndərir (məsələn, müəyyən bir veb səhifənin URL ünvanını göstərir). Server bu sorğunu alır, istənilən resursları tapır və müştəri üçün cavab hazırlayır. Cavabda istənilən məlumatlar, həmçinin status kodu (məsələn, 200 OK, 404 Not Found) yer alır. Status kodu sorğunun nəticəsini göstərir.
İstifadə Sahələri
- Veb inkişafı: Http, bütün veb saytlarının əsasını təşkil edir. Veb səhifələrinin göstərilməsi, məlumatların yüklənməsi və istifadəçilərin veb saytlarla qarşılıqlı əlaqəsi Http vasitəsilə həyata keçirilir.
- Veb xidmətləri: RESTful API'lar kimi müxtəlif veb xidmətləri Http protokolu üzərindən işləyir. Bu xidmətlər proqramların bir-biri ilə məlumat mübadiləsi etmələrinə imkan verir.
- İnternet tətbiqləri: Bir çox internet tətbiqləri arxa planda Http protokolu ilə işləyir. Məsələn, sosial media saytları, elektron poçt müştəriləri və onlayn oyunlar Http istifadə edə bilər.
Http versiyaları
Http-nin müxtəlif versiyaları mövcuddur. Http/1.1 və Http/2 kimi versiyalar təkmilləşdirilmiş performans və xüsusiyyətlər təklif edir. Http/3 isə daha sürətli və etibarlı əlaqə təmin edir.