Mənası: (malicious software üçün qısaltma) Zərərli proqram təminatı – kompüterin əməliyyatlarını pozmaq, konfidensial məlumatları toplamaq, məlumatların tamlığını pozmaq və ya kompüter sisteminə nəzarəti ələ keçirmək üçün hazırlanmış proqram.
Təsnifatı:
- Viruslar: Özünü digər proqramlara və fayllara kopyalayaraq yayılan zərərli proqram.
- Qurdlar (Worms): Şəbəkə vasitəsilə özünü yayaraq sistem resurslarını tükədən zərərli proqram.
- Troyan atları (Trojans): Zərərli niyyətləri gizlədərək istifadəçiyə faydalı proqram kimi təqdim olunan zərərli proqram.
- Ransomware: İstifadəçinin məlumatlarını şifrələyərək, onların açılması üçün pul tələb edən zərərli proqram.
- Spyware: İstifadəçinin fəaliyyətini gizlicə izləyən və məlumatları toplamaq üçün nəzərdə tutulmuş zərərli proqram.
- Adware: Reklam göstərmək üçün nəzərdə tutulmuş, bəzən istifadəçi razılığı olmadan yüklənən zərərli proqram.
- Rootkitlər: Sistemə gizlicə daxil olub, özünün aşkarlanmasını çətinləşdirən zərərli proqram.
- Botnetlər: Zərərli niyyətlər üçün idarə olunan zəif qorunmuş kompüterlər şəbəkəsi.
İstifadə Sahələri:
- İnformasiya Texnologiyaları: Kompüter təhlükəsizliyi, kibertəhlükəsizlik, proqram təminatının təhlükəsizliyi.
- Kompüter Elmləri: Zərərli proqram təhlili, kompüter viruslarının tədqiqi.
- Hüquq: Kibercinayətlər, informasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı qanunvericilik.
Qorunma üsulları:
Malware-dən qorunmaq üçün antivirus proqramlarından istifadə, proqram təminatının mütəmadi olaraq yenilənməsi, şübhəli linklərə və əlavələrə klik etməmək, güclü şifrələr seçmək və firewalldan istifadə etmək vacibdir.