Mənası: Girişi mandatlı idarə edilməsi − obyektlərə girişin idarə edilməsi üsulu. Obyektdə olan informasiyanın məxfilik dərəcəsinə və kritikliyinə, verilən kriteriyalara əsasən giriş icazələri və qadağaları müəyyən edilir.
Tərif
Mandatory Access Control (MAC) və ya Məcburi Giriş Nəzarəti, informasiya sistemlərində məlumatlara girişi idarə etmək üçün istifadə olunan bir təhlükəsizlik siyasətidir. Bu siyasət, istifadəçinin və ya prosesin təhlükəsizlik səviyyəsini və məlumatın təhlükəsizlik səviyyəsini müqayisə edərək, icazə verilməli və ya qadağan olunmalı olduğunu müəyyən edir. MAC siyasəti, istifadəçinin istəklərinə və ya imtiyazlarına əsaslanmır; əksinə, sistemin öz siyasətinə əsaslanır.
İş Prinsipi
MAC, adətən, təhlükəsizlik etiketlərindən istifadə edir. Həm istifadəçilər, həm də obyektlər (fayllar, verilənlər bazası yazıları və s.) müəyyən bir təhlükəsizlik səviyyəsinə malik etiketlər ilə təyin olunur. Sistem giriş istəyini emal edərkən, istifadəçinin etiketini və obyektin etiketini müqayisə edir. Giriş yalnız əgər istifadəçinin səviyyəsi obyektin səviyyəsinə uyğun gəlirsə (və ya müəyyən edilmiş qaydalar bu girişə icazə verirsə) icazə verilir.
İstifadə Sahələri
- Əməliyyat sistemləri: UNIX-ə bənzər əməliyyat sistemlərində, xüsusilə də yüksək təhlükəsizlik tələb olunan mühitlərdə (məsələn, hərbi və ya hökumət sistemləri) geniş istifadə olunur.
- Verilənlər bazaları: Həssas məlumatların saxlandığı verilənlər bazalarında məlumatlara girişi məhdudlaşdırmaq üçün istifadə olunur.
- Şəbəkələr: Şəbəkə təhlükəsizliyinin təmin edilməsində, xüsusən də həssas məlumatların ötürülməsi zamanı.
- Sənaye avtomatizasiyası: Kritik infrastruktura malik sistemlərdə (məsələn, enerji, nəqliyyat) təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün.
MAC-ın üstünlükləri və çatışmazlıqları
Üstünlükləri: Daha yüksək təhlükəsizlik səviyyəsi təmin edir, məlumatlara icazəsiz girişin qarşısını daha effektiv alır.
Çatışmazlıqları: Sistemin idarə edilməsi daha mürəkkəbdir, istifadəçi üçün əlavə məhdudiyyətlər yarada bilər, sistemin performansına təsir göstərə bilər.