Mənası: Manipulyasiyanın aşkarlanması – verilənlərin təsadüfən və ya bilərəkdən dəyişdirilib-dəyişdirilmədiyini aşkarlamaq üçün istifadə edilən prosedur.
İzah
Manipulation Detection, verilənlərin bütövlüyünün təmin edilməsi üçün çox vacib bir prosesdir. Bu proses, verilənlərin orijinal vəziyyətindən dəyişdirilməsini aşkar etmək üçün müxtəlif metod və texnikalardan istifadə edir. Həm təsadüfi səhvlər (məsələn, sistem xətaları), həm də qəsdən edilən manipulyasiyalar (məsələn, verilənlərə icazəsiz giriş və dəyişikliklər) bu proses vasitəsilə aşkarlana bilər.
İstifadə Sahələri
- İnformatika və Kompüter Elmləri: Verilənlər bazaları, şəbəkələr, bulud texnologiyaları və kiber təhlükəsizlik sistemlərində verilənlərin bütövlüyünü qorumaq üçün geniş istifadə olunur.
- Kiber Təhlükəsizlik: İcazəsiz girişlərin, virusların və digər zərərli proqramların aşkarlanması və qarşısının alınmasında əsas rol oynayır.
- Maliyyə: Maliyyə əməliyyatlarının doğruluğunu və etibarlılığını təmin etmək üçün istifadə olunur. Saxtakarlığın qarşısının alınmasında vacib vasitədir.
- Tibbi Tədqiqatlar: Tədqiqat məlumatlarının etibarlılığını təmin etmək və tədqiqat nəticələrinin dəqiqliyini qorumaq üçün tətbiq olunur.
- Sensor Texnologiyaları: Sensorlardan əldə edilən məlumatların dəqiqliyini və etibarlılığını yoxlamaqda istifadə olunur.
Metodlar
Manipulyasiyanın aşkarlanması üçün müxtəlif metodlar mövcuddur, bunlara aşağıdakılar daxildir:
- Hash funksiyaları: Verilənlərin unikal rəqəmli imzasını yaratmaq üçün istifadə olunur. Hər hansı dəyişiklik hash dəyərini dəyişir.
- Digital imzalar: Verilənlərin orijinallığını və bütövlüyünü təsdiq etmək üçün istifadə olunur.
- Verilənlərin şifrələnməsi: İcazəsiz girişləri və dəyişiklikləri qarşısını almaq üçün istifadə olunur.
- İzləmə sistemləri: Verilənlərin dəyişdirilməsini izləmək və müəyyən etmək üçün istifadə olunur.