Mənası: Casus proqramlar – adamlar və ya təşkilatlar haqqında onların xəbəri olmadan informasiya toplamaq üçün informasiya sisteminə gizli daxil edilən zərərli proqram təminatı.
Tərif
Spyware, istifadəçinin razılığı olmadan kompüterlərə, smartfonlara və ya digər cihazlarınıza gizlicə daxil olaraq məlumat toplayan zərərli proqram növüdür. Bu məlumatlar müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilə bilər, məsələn, şəxsi məlumatların oğurlanması, onlayn fəaliyyətin izlənməsi, reklam göstərilməsi və ya hətta cihazın idarə edilməsi. Spyware, adətən, yüklənən digər proqramların içərisinə gizlədilir və ya saxta veb-saytlardan yüklənir.
İstifadə Sahələri
- İnformasiya Texnologiyaları: Spyware, kompüter və şəbəkə təhlükəsizliyi sahəsində əsas təhdidlərdən biridir. Bu proqramların aşkarlanması və qarşısının alınması üçün müxtəlif antivirus və anti-spyware proqramları mövcuddur.
- Kibercinayət: Spyware, şəxsi məlumatların oğurlanması, bank hesablarına giriş əldə edilməsi və kimlik oğurluğu kimi kibercinayət fəaliyyətlərində geniş istifadə olunur.
- Marketinq və Reklam: Bəzi spyware proqramları, istifadəçilərin onlayn davranışlarını izləyərək hədəf reklamlar göstərmək üçün istifadə olunur. Bu, bəzən etik məsələlər yaradır.
- Casusluq: Hökumət qurumları və ya özəl təşkilatlar tərəfindən gizli informasiya toplamaq üçün spyware proqramlarından istifadə edilə bilər, lakin bu fəaliyyətlər etik və hüquqi məsələlərə səbəb olur.
Növləri
Spyware proqramlarının müxtəlif növləri mövcuddur, məsələn:
- Keyloggerlər: Klaviaturada yazılanları qeydə alır.
- Screen capture proqramları: Ekran görüntülərini qeydə alır.
- Webcam spyware: Veb kameranı idarə edir və görüntüləri qeydə alır.
- Adware: Reklam göstərir.
Qorunma Üsulları
Spyware proqramlarından qorunmaq üçün müxtəlif üsullar mövcuddur, o cümlədən antivirus və anti-spyware proqramlarından istifadə, etibarlı mənbələrdən proqram yükləmək, şübhəli e-poçt və veb-saytlardan çəkinmək və sisteminizi müntəzəm olaraq yeniləmək.