Mənası: Steqanoqrafiya (στεγανός – gizli + γράφω – yazıram) – ötürülmə faktınının gizlədilməsi yolu ilə informasiyanın ötürülməsi üsulları
Ümumi İzah
Steqanoqrafiya, informasiyanın gizli şəkildə ötürülməsinə yönəlmiş bir texnikadır. Bu texnika, məlumatın özü deyil, onun ötürülmə faktının gizlədilməsinə əsaslanır. Kriptoqrafiyadan fərqli olaraq, steqanoqrafiya məlumatın şifrələnməsini deyil, onun bir daşıyıcıya (carrier) gizlədilməsini nəzərdə tutur. Daşıyıcı, məlumatın gizlədildiyi şəkil, səs faylı, video və ya hətta mətn ola bilər. Heç bir şübhə doğurmadan məlumatın ötürülməsi steqanoqrafiyanın əsas məqsədidir.
İstifadə Sahələri
- İnformatika və Kompüter Elmləri: Steqanoqrafiya kompüter elmlərində məlumatların gizli ötürülməsi üçün geniş tətbiq olunur. Şəkillər, səs faylları və videolar kimi rəqəmsal media faylları gizli məlumatların daşıyıcısı kimi istifadə olunur. Bu texnologiya, rəqəmsal su nişanlaması (digital watermarking) kimi tətbiqlərdə də istifadə olunur.
- Kommunikasiya Texnologiyaları: Steqanoqrafiya, məlumatların hərbi və kəşfiyyat təşkilatları tərəfindən gizli əlaqə üçün istifadə oluna bilər. Ötürülən məlumatların kənar şəxslər tərəfindən aşkarlanmasının qarşısını almaq üçün steqanoqrafik üsullardan istifadə olunur.
- Kriminalistika: Steqanoqrafiya, cinayətkarların gizli məlumatları ötürmək üçün istifadə etdiyi üsulları müəyyən etmək üçün kriminalistika sahəsində də istifadə olunur.
- Rəqəmsal Hüquq: Müəllif hüquqlarının qorunması üçün rəqəmsal əsərlərə steqanoqrafik nişanlar əlavə olunur.
Steqanoqrafiya üsulları
Steqanoqrafiya müxtəlif üsullardan istifadə edərək məlumatları gizlədə bilər. Bu üsullar məlumatın daşıyıcıya necə yerləşdirilməsindən asılı olaraq dəyişir. Məsələn, ən az əhəmiyyətli bitlərin (Least Significant Bit - LSB) dəyişdirilməsi, şəkilin rəng palitrasına məlumat əlavə edilməsi və ya daha mürəkkəb riyazi üsullar tətbiq oluna bilər.