Ararat adı, qədim zamanlardan bəri müxtəlif mədəniyyətlərdə müqəddəs sayılan və əfsanələrə, inanclara qapı açan əzəmətli Ağrı Dağı üçün istifadə edilən bir termindir. Bu adın mənşəyi mübahisəli olsa da, bir çox ehtimal irəli sürülür.
Bəzi tədqiqatçılar Ararat adının Urartu krallığının adı ilə əlaqələndirir. Urartu, eramızdan əvvəl IX-VI əsrlərdə bu ərazidə mövcud olmuş güclü bir dövlət idi və Ağrı Dağı onların ərazisinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edirdi. Beləliklə, dağın adı Urartu ərazisinə aid olan bir termindən törəyə bilər.
Başqa bir ehtimal isə adın qədim dillərdəki "dağ" mənasını verən sözlərdən əmələ gəlməsidir. Bu da dağın hündürlüyü və əzəmətini vurğulayır. Məlumatlara görə, adın etimologiyası "Ağrı" sözündən, yəni "ağrılı, çətin yüksəlişli" mənasını verən bir ifadədən törəyə bilər.
Ən məşhur və geniş yayılmış interpretasiya isə Araratın Nuhun gəmisinin əfsanəsi ilə əlaqələndirilməsidir. Müqəddəs Kitaba görə, Nuhun gəmisi Tufandan sonra Ararat dağına ilişib qalıb. Bu əfsanə, dağa müqəddəs bir əhəmiyyət qazandırmış, əsrlər boyu rəssamların, şairlərin və yazıçılarının ilham mənbəyi olmuşdur. Bu səbəbdən, Ağrı Dağı Nuh Dağı adıyla da tanınır.
Yeri gəlmişkən, dağın ədəbiyyatda, incəsənətdə və mədəniyyətdə müxtəlif adlarla qarşılaşmaq mümkündür. Əyridağ və Kamal Dağı kimi adlar da dağın müxtəlif xüsusiyyətlərini və ya əhəmiyyətini əks etdirir. Əyri sözü dağın əyri-üyrü zirvələrini təsvir edə bilər, Kamal isə dağın mükəmməl və möhtəşəm görünüşünə işarə edə bilər.
Nəticə olaraq, Ararat adı yalnız coğrafi bir ad deyil, həmçinin zəngin tarixə, əfsanələrə və müxtəlif mədəni təsirlərə malik bir simvoldur. Bu adın mənşəyi və mənası barədə müxtəlif nəzəriyyələr mövcud olsa da, hamısı dağın əzəmətini və əsrlər boyu insanlarda oyandırdığı hörməti və marağı qabardır.