Araz adı, qədim və zəngin bir tarixə malik olan, Azərbaycan xalqının mədəniyyətinə dərindən hopmuş bir addır. Sadəcə "ər, igid azlar (tayfa adı)" kimi qısa bir izahlanma, bu adın əsl mahiyyətini tam əks etdirmir. Araz, coğrafi mövqeyi, tarixi əhəmiyyəti və mədəni təsiri ilə fərqlənən, çoxcəhətli bir anlamı özündə cəmləşdirir.
Birincisi, Araz, böyük bir çayın adıdır. Bu çay, sadəcə bir su kütləsi deyil, min illər boyu həyat mənbəyi, ticarət yolu və həmçinin, sərhəd xətti kimi xidmət etmişdir. Qədim dövrlərdən bəri Qafqaz regionunun tarixini, mədəniyyətini və həyat tərzini formalaşdıran Araz çayı, həm insanlara su, həm də nəqliyyat vasitəsi təmin edərək, regionun inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Bu çayın sahillərində sayısız sivilizasiya yaranmış, böyümüş və tarixin səhnəsindən yox olmuşdur.
İkincisi, "ər, igid azlar (tayfa adı)" ifadəsi, Araz adının etnik köklərini işarə edir. Bu, çayın adının, bu ərazidə yaşayan igid və şücaətli bir tayfanın adından götürülməsini göstərir. Tarixi mənbələr, bu tayfanın Araz çayının sahillərində yaşamış və bölgədə güclü bir mövqe tutmuş olduğunu təsdiq edir. Beləliklə, Araz adı, sadəcə bir coğrafi vahid deyil, həm də qədim bir tayfanın və onun mədəni irsinin simvoludur.
Üçüncüsü, "bağlı olan çay" ifadəsi, Araz çayının ətrafındakı yaşayış məntəqələri və insanların çaya bağlılığını əks etdirir. Çay, bu ərazilərdə yaşayan insanlar üçün həm həyat mənbəyi, həm də mədəniyyətin bir hissəsi olmuşdur. Araz çayı ətrafında formalaşan mədəniyyət, həyat tərzi və adət-ənənələr, bu çayın adının tarix boyu qorunub saxlanmasına səbəb olmuşdur. Bu, çay ilə insanlar arasındakı möhkəm bağın bir sübutudur.
Nəticə olaraq, Araz adı sadəcə bir söz deyil, zəngin tarixə, coğrafiyaya və mədəniyyətə malik olan, çoxmənalı bir simvoldur. Bu ad, qədim bir tayfanın igidliyini, böyük bir çayın həyatverici qüvvəsini və çayın ətrafındakı insanların bu suya olan bağlılığını əks etdirir. Araz adı, Azərbaycan tarixinin və mədəniyyətinin ayrılmaz bir parçasıdır.