Zəhmət sözü Azərbaycan dilində çoxşaxəli bir mənaya malikdir və sadəcə "əmək" və ya "əmək fəaliyyəti" kimi tərcümə olunmaqla kifayətlənməz. Əslində, bu sözün arxasında daha dərin, daha çox qatlı bir məna gizlənir.
Bir tərəfdən, Zəhmət hər hansı bir məqsədə çatmaq üçün sərf olunan fiziki və ya intellektual əməyi, əmək fəaliyyətini ifadə edir. Tarlada əkin-biçinlə məşğul olmaqdan tutmuş, mürəkkəb bir elmi problemin həllinə qədər bütün bu proseslər Zəhmət anlayışına daxildir. Bu mənada Zəhmət, uğura aparan yolda sərf olunan enerji və vaxtın təcəssümüdür.
Digər tərəfdən isə, Zəhmət, əzab, əziyyət, çətinlik və məşəqqətlə sıx bağlıdır. Bu mənada, Zəhmət sadəcə bir fəaliyyət deyil, həm də bu fəaliyyətin insan ruhuna və bədəninə qoyduğu yükü, verdiyi əziyyəti bildirir. Ağır bir işin, çətin bir vəzifənin yerinə yetirilməsi zamanı çəkilən əziyyət, məşəqqət, fiziki və psixoloji yorğunluq – bunların hamısı Zəhmətin tərkib hissəsidir.
Maraqlı cəhət odur ki, Zəhmət həm müsbət, həm də mənfi kontekstdə işlədilə bilər. Bir tərəfdən, Zəhmət əməksevərliyi, çalışqanlığı, səbr və dözümü ifadə edir. "Zəhmətkeş insan" ifadəsi müsbət keyfiyyətləri özündə əks etdirir. Digər tərəfdən isə, Zəhmət əzab, əziyyət, bədbəxtlik mənasında da işlədilə bilər. "Zəhmət çəkdi" ifadəsi əsasən ağır bir vəziyyətin təsvirinə xidmət edir.
Beləliklə, Zəhmət sözü sadə bir mənaya malik olmaqdan uzaqdır. Bu, zəngin məna çalarlarına malik, çoxşaxəli və mürəkkəb bir anlayışdır ki, o, həm əmək fəaliyyətini, həm də bu fəaliyyətin insan həyatına təsirini əks etdirir. Bu sözün mənasını tam anlamaq üçün onun kontekstə bağlılığını nəzərə almaq vacibdir.