Ayazlı – şaxta ilə əlaqəli olan, soyuq, şaxtalı hava vəziyyətini bildirən sifətdir. Köhnə Azərbaycan ədəbiyyatında və müasir Azərbaycan dilində geniş istifadə olunur. Əsasən təbiət hadisələrini təsvir edərkən, soyuq havanın şiddətini vurğulamaq üçün işlədilir.
Antonimlər:
İsti: "Ayazlı" sözünün ən əsas antonimi "isti"dir. "İsti" sözü, həm hava temperaturunun yüksək olmasını, həm də obyektlərin, cisimlərin və ya hisslərin istilik hissi yaratmasını bildirir. "Ayazlı" soyuğu təsvir edərkən, "isti" istiliyi, istilik hissini ifadə edir. Həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Misal üçün, "ayazlı gecə" və "isti gün" ifadələrini müqayisə etmək olar. "Ayazlı" və "isti" antonimləri bir-birini tamamilə əks etdirir.
İldırım: Bu antonim daha çox metaforik mənada işlənir. "Ayazlı" sözü soyuqluq, sərtlik, əlçatmazlıq kimi mənalar daşıyır. "İldırım" isə əksinə, sürət, qüvvət, hərarət və enerji ilə əlaqələndirilir. Ədəbiyyatda belə bir ziddiyyətin yaradılması məcazi ifadə üçün istifadə oluna bilər.
Mürtəşəm: Bu söz, daha çox məcazi mənada ayazlı sözün antonimi kimi çıxış edə bilər. Ayazlı sözü soyuqluğu, quru və cansızlığı təsvir edərkən mürtəşəm sözü istilik, canlılıq, enerji və gözəllik mənalarını əks etdirir.
Sən, ayazlı gecələrdə ulduzların sirdaşısan; Boranların, çovğunların, dumanların qardaşısan (S.Vurğun)
Onlar uçdu uzağa; Daha isti torpağa (H.Hüseynzadə)