Şaxtalı: Sifət. Bərk soyuq, şaxta düşmüş, şaxtaya məruz qalmış deməkdir. "Şaxtalı" sözü, əsasən, hava haqqında istifadə olunur və havanın şiddətli soyuqluğunu, şaxta düşməsini bildirir. Temperaturun sıfırdan aşağı düşməsi nəticəsində əmələ gələn buz kristallarının əmələ gəlməsi və ya onların əmələ gəlməsinə səbəb olan havanın bərk soyuqluğunu ifadə edir.
Sözün mənası "şaxta" sözündən törəmədir və ona "-lı" şəkilçisinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. "-lı" şəkilçisi sifət əmələ gətirir və əşyanın, hadisənin müəyyən bir xüsusiyyətə malik olduğunu bildirir. Beləliklə, "şaxtalı" sözü "şaxtaya malik olan", "şaxta ilə xarakterizə olunan" mənasını verir.
Misallar:
- Şaxtalı günlər: Şaxta düşən, bərk soyuq günlər.
- Şaxtalı gecə: Şaxta düşən, bərk soyuq gecə.
- Şaxtalı hava: Bərk soyuq, şaxta düşən hava.
- Şaxtalı torpaq: Donmuş, buz tutmuş torpaq. (Daha az işlənən, lakin mənası baxımından mümkündür)
Verilən şeir parçasında isə "şaxtalı" sözü metaforik mənada işlənib. "Bir şaxtalı qışdayam" ifadəsində şaxta soyuqluğu, sərtliyi, acılığını təcəssüm etdirir və şairin daxili dünyasının soyuq, kədərli, ağır vəziyyətini ifadə edir. Bu metaforik işlənmədə "şaxtalı" sözü konkret temperaturdan daha çox, emosional vəziyyəti bildirmək üçün istifadə olunmuşdur.