Ayılmaq – yuxudan, huşsuzluqdan, ayıltıdan oyanmaq, özünə gəlmək, şüursuzluqdan çıxmaq mənasını bildirən fellərdir.
Antonimlər:Ayılmaq – Bayılmaq
“Ayılmaq” sözü şüurun bərpası, yuxudan və ya huşsuzluqdan oyanma halını ifadə edirsə, “bayılmaq” isə əksinə, şüurun itirilməsi, huşsuzluğa düşmə halını bildirir. “Ayılmaq” sözü daha çox yuxu və ya yüngül huşsuzluqdan sonra oyanmaq üçün istifadə olunur, “bayılmaq” isə daha ciddi, səhhət problemləri səbəbindən baş verən huşsuzluq üçün işlədilir. Hər iki söz həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur.
Gün dağlara yayıldı; Hər bir yatan ayıldı (A.Səhhət).
Get onu içəri gətir. Tafta, sən də get, deyəsən bayılmışdır, ya da bəlkə ölmüşdür (C.Cabbarlı).
Ayılmaq – Dəmlənmək
“Ayılmaq” sözünün “dəmlənmək” sözü ilə antonimliyini izah etmək üçün sözlərin kontekstə bağlı istifadəsini nəzərə almaq lazımdır. “Dəmlənmək” sözü əsasən mənfi emosiyaların təsiri altında uzun müddət qalmaq, əsəbiləşmək, narahat olmaq mənasında işlənir. Bu baxımdan, “ayılmaq” emosional sarsıntıdan çıxmaq, sakitləşmək kimi mənada “dəmlənmək”in əksini təşkil edir. “Ayılmaq” bu mənada daha çox ədəbi üslubda istifadə olunarkən, “dəmlənmək” həm məişət dilində, həm də ədəbiyyatda rast gəlinir.
Yeja bu dəhşətli xəbərdən ayıldı (Ə.Vəliyev).
Bir stəkan şirin çaxır içən kimi dəmləndi.