Birdən sözü qəfil, gözlənilmədən baş verən hadisəni, hərəkəti və ya vəziyyəti ifadə edir. Əsasən nitqin təsvir və emosional ifadə funksiyasını yerinə yetirir. Həm danışıq, həm də yazılı nitqdə geniş istifadə olunur. Məişətdə, ədəbiyyatda, gündəlik həyatda tez-tez rast gəlinən bir söz birliyidir.
Antonimlər:Yavaşca: "Yavaşca" sözü əks əlamət olaraq "birdən" sözünün əksini təşkil edir. "Birdən" qəfilliyi, sürəti ifadə edərkən, "yavaşca" tədricənliyi, yavaşlığı bildirir. Hər iki söz də hərəkət və prosesləri təsvir etmək üçün istifadə olunur, lakin onların ifadə etdikləri sürət fərqlidir. "Yavaşca" sözü daha çox təmkinli, sakit, düşünülmüş hərəkətləri ifadə etmək üçün işlədilir. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
İmran birdən gülümsündü (Ə.Vəliyev)
Bir dəfə səhv elədin, yavaşca üstündən keçdim (Ə.Vəliyev)
Tədricən: "Tədricən" sözü də "birdən" sözünün antonimi kimi çıxış edə bilər. "Birdən" ani və gözlənilməzliyi ifadə edərkən, "tədricən" yavaş-yavaş, mərhələ-mərhələ baş verən prosesləri bildirir. "Tədricən" daha çox rəsmi və elmi kontekstlərə uyğundur, lakin gündəlik danışıqda da istifadə oluna bilər. Məsələn, bir xəstəliyin tədricən inkişaf etməsindən danışarkən "tədricən" sözü daha uyğun gəlir.
Qəfildən: "Qəfildən" sözü "birdən" sözünün sinonimi kimi də qəbul oluna bilər, lakin məna kölgələri bir qədər fərqlidir. "Qəfildən" daha çox gözlənilməzliyi vurğulayır. Belə ki, "birdən" daha çox sürəti ifadə edərkən, "qəfildən" daha çox gözlənilməzliyi ifadə edir. Hər iki söz də həm yazılı, həm də şifahi nitqdə istifadə olunur.