izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sakit-sakit sözü Azərbaycan dilində təkrarlanan sifət bildirən bir söz birləşməsidir. "Sakit" sözünün təkrarlanması onun mənasını gücləndirir və hərəkətin və ya vəziyyətin xüsusilə sakit, səssiz, sakit bir şəkildə baş verməsini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "sakitcə" kimi qısa bir sinonimlə izah edilməsi kifayət etmir. Çünki "sakit-sakit" daha çox vurğu və təsvirilik daşıyır.

Bu söz birləşməsi, hərəkətin intensivliyinin aşağı səviyyədə olduğunu, hətta bəzən gizlicə, diqqət çəkmədən həyata keçirildiyini bildirir. Məsələn, "sakit-sakit danışmaq" deyərkən, yalnız səssiz danışmaq deyil, həm də danışmanın ehtiyatlı, gizli, ya da incə bir şəkildə aparıldığını nəzərdə tuturuq. Eynilə, "sakit-sakit yerimək" ifadəsi, səssiz addımlarla, diqqət çəkmədən yeriməyi bildirir. "Sakit-sakit cavab vermək" isə suala qısa, lakin hörmətli və təmkinli şəkildə cavab verilməsini ifadə edir.

Söz birləşməsinin mənasını daha da dəqiqləşdirmək üçün müxtəlif cümlələrdə işlənməsinə baxaq: "O, sakit-sakit otaqdan çıxdı." (Diqqət çəkmədən, səssizcə çıxdı.) "Qız sakit-sakit ağlayırdı." (Ağlama səsi az eşidilirdi, ya da ağlama hərəkəti çox təmkinli idi.) "Sakit-sakit gəlməyə çalışdı, amma yenə də eşidildi." (Səssizcə gəlmək cəhdi olsa da, tam müvəffəq olmadı.) Gördüyümüz kimi, "sakit-sakit" söz birləşməsi yalnız hərəkətin səssizliyini deyil, həm də onun gizliliyi, təmkinliyi və ya ehtiyatlı şəkildə həyata keçirilməsini ifadə edir.

Etimoloji baxımdan, "sakit-sakit" sözü "sakit" sözünün təkrarlanmasından əmələ gəlmişdir. "Sakit" sözü fars mənşəlidir və "səssiz, hərəkətsiz, sakit" mənalarını verir. Təkrarlanma vasitəsilə intensivliyin artırılması Azərbaycan dilinin üslub xüsusiyyətlərindən biridir və bu söz birləşməsində də özünü göstərir. Əlavə olaraq, verdiyiniz nümunə cümləsindəki "[Salatın] Azacıq sonra … gözlərini açıb döyükdü" ifadəsində "sakit-sakit" sözünün əksinə olan bir vəziyyət təsvir olunur. Bu, söz birləşməsinin mənasının daha yaxşı anlaşılmasına kömək edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz